Autor: William Golding
Tytuł oryginalny: Lord of the Flies
Kategoria: Literatura piękna
Gatunek: literatura współczesna zagraniczna
Forma: powieść











Książka Williama Goldinga „Władca much” to spokojnie rozpoczynająca się historia grupy chłopców, ocalałych po katastrofie samolotu, która kończy się „kresem niewinności”. To książka o stosunkach międzyludzkich, rozwijających się w sytuacji głodu, strachu, zagrożenia. To także spojrzenie w głąb ludzkich serc, gdzie czają się rozmaite uczucia i pragnienia.

Podczas czytania tej pozycji obserwujemy, w jaki sposób formuje się hierarchia w grupie. Najstarszy, mający 12 lat i kilka miesięcy chłopiec o imieniu Ralf zostaje przywódcą społeczności wyspy. To on ustala zasady, stara się rozdzielać zadania tak, by móc przeżyć i ocaleć. Czuje się odpowiedzialny za słabszych i młodszych, widzi konieczność współpracy. Równolegle z nim częścią chłopców rządzi Jack, starając się zdobywać pożywienie. W grupie najmłodsi i najsłabsi nie mają niemal prawa głosu, a Prosiaczek – gruby chłopiec noszący okulary – staje się ofiarą, wyszydzaną przez innych. Mimo że chłopiec jest bystry i mądrze myśli ze względu na swój wygląd nie jest traktowany poważnie, a jego pomysły zostają realizowane dopiero wówczas, gdy powtórzy je Ralf. Wspólne dobro (utrzymywanie ognia, budowa szałasów) nie są priorytetem dla wszystkich. Grupa powoli rozłamuje się, a słowa przywódcy są dla chłopców coraz mniej istotne. Narastające konflikty wewnątrz społeczności doprowadzają do podziałów, a pozycja Ralfa z dnia na dzień słabnie. Władza przesuwa się w stronę Jacka – zaciętego, nieugiętego chłopca o zdecydowanie silniejszych cechach przywódczych.

Wieloma działaniami mieszkańców wyspy kieruje strach. Uczucie to dosięga każdego – zarówno młodszych, jak i starszych. Maluchy mają koszmary, a starsi boją się „zwierza”, który nie istnieje. Wszyscy są dziećmi, ale starsi muszą przejąć inicjatywę i zatroszczyć się o młodszych od siebie. Strach jest mocniejszym bodźcem dla chłopców niż lojalność. Dlatego powodowany nienawiścią i żądzą władzy Jack zastrasza grupę trwającą przy Ralfie, przeciągając jej członków na swoją stronę. Silniejszy zwycięża, a jedzenie mięsa i obietnica zabawy zamiast ciągłych obowiązków związanych z pilnowaniem ogniska jest dla nich o wiele bardziej kusząca. Niektórzy chłopcy poddają się dowództwu Jacka nie ze względu na swe przekonania, ale ze strachu. Grupa Jacka jest bowiem pod wielkim wpływem swego wodza – spełnia jego najbardziej mrożące krew w żyłach komendy bez mrugnięcia okiem. Powoli moralność przestaje istnieć, a celem staje się ocalenie siebie.

Innym aspektem jest tutaj siła tkwiąca w grupie. Jack zaraża swymi pomysłami chłopców, którzy są gotowi zmienić swój wygląd i zachowanie w imię wspólnej zabawy, zadań i osiągania celów. Wchodzą więc w rolę dzikich, malują się jak dzicy i zachowują się jak dzicy. Grupa daje im siłę i wsparcie, działa mobilizująco nawet w trakcie napaści na Ralfa i kilku innych chłopców oraz kradzieży Prosiaczkowych okularów. Cel grupy staje się celem tworzących ją jednostek, a wspólnie realizowane polowania czy zabójstwa – normalnością. Grupa jest żądna coraz mocniejszych wrażeń, rozpływa się w niej odpowiedzialność.

Jeszcze jednym procesem, jaki pojawił się wśród mieszkańców wyspy, był stopniowy zanik uczuć wyższych. Warto tutaj przyjrzeć się bliżej postaci Jacka, chłopca, który zostaje dyktatorem. Silnej jednostki, której wewnętrzna przemiana dokonuje się niemalże z dnia na dzień. Pierwsza próba zabicia świni przez Jacka była bardzo trudna. Chłopiec nigdy wcześniej nie był zmuszony do zabijania, czuł opór psychiczny. Jednak kiedy Ralf zaczął podejrzewać Jacka o strach i tchórzostwo, zabicie świni stało się Jacka obsesją. Pierwsze udane polowanie zostało motorem napędowym dalszych działań, charakteryzujących się żądzą krwi, podłością i nienawiścią. Jack kieruje zabawami, w trakcie których jedno dziecko udaje świnię, a inne chcą ją zabić. Wkrótce zabawa staje się rzeczywistością – grupa morduje Simona, zabija Prosiaczka. Widok martwych ciał i krwi wcale chłopców nie wzrusza. Pod rządami Jacka chcą nawet zabić Ralfa, który niegdyś był ich przyjacielem i przywódcą. Polują jak dzicy – i na zwierzęta, i na ludzi.

Kiedy chłopcy wiedzą już, że będą ocaleni, wpadają w szloch nad światem, który sobie stworzyli. Nad rzeczami, które wydarzyły się na wyspie. Nad czasem, w trakcie którego z niewinnych dzieci stali się nie tylko myśliwymi, ale także mordercami.

Książka pozwala śledzić stopniowy rozwój rozprzestrzeniającego się coraz bardziej zła. Zła, którego siła była w stanie zawładnąć wieloma umysłami ludzkimi. Zła, które siłą dyktatury jednego młodego chłopca staje się udziałem całej grupy niewinnych niegdyś dzieci. Wstrząsające jest to, jak szybko potoczyły się wydarzenia na wyspie, jak bardzo zmienili się zamieszkujący ją ludzie, jak wpływ grupy i siła przebicia jej wodza pozmieniała mentalność pojedynczych jednostek. Jednostek, które tęskniąc za normalnością, domowym ciepłem, jedzeniem i kochającymi dorosłymi, zamieniły swe funkcjonowanie w dziką pogoń za śmiercią, a stworzony przez siebie świat – w ziemskie piekło.