Było jeszcze ciemno, a Marta już mijała drewnianą budkę, w której sprzedają bilety wstępu na szlak. O tej porze chatynka stała pusta. Dziewczyna uszła niewiele, gdy zaczęło powoli się rozwidniać. Chłód poranka przeszywał ją aż do kości, nie zważając na niego, skupiała się na swoich krokach i szumie wody płynącej wzdłuż drogi, którą przemierzała. Na spróchniałym mostku przywitało Martę słońce. Przez chwilę wrzucała kamyki do górskiego, rwącego potoku i obserwowała, jak światło słoneczne, wyłaniające się znad grani, rzuca refleksy na wodę. Opuszczając mostek, kilkakrotnie obejrzała się za siebie. Przez chwilę dreptała bardzo wolno, powłócząc nogami, aż nagle coś, co zaświtało w jej głowie, kazało przyspieszyć kroku. Ruszyła zbyt szybko, nie patrząc pod nogi, potykając się o wielki, wystający kamień. Upadek okazał się groźny. Ze stłuczonego kolana ciekła krew, a obdarte z naskórka dłonie piekły. Wytarła chusteczką żwir, który wbił się w skaleczone ręce, i zbagatelizowała bolące kolano. Nie zwolniła, jedynie baczniej obserwowała, gdzie stawia stopy. Plama na spodniach była coraz większa, ale dzielna uznała, że prędzej czy później rana przyschnie. Pozostałą część doliny pokonała, od czasu do czasu śliniąc szczypiące dłonie. Pod nosem śpiewała:

Na parapecie wsparta,
siedzi w niebieskiej sukni,
nazywa się na pewno,
na pewno Marta
lub może jeszcze smutniej...*

Następny odcinek szlaku był gęsto zarośnięty kosodrzewiną, mimo to wznoszące się coraz wyżej słońce, zaczynało razić w oczy. Kiedy jedna z gałązek musnęła ją po szyi, wykrzywiła twarz w grymasie, ale nie zatrzymała żadnej z następnych, atakujących ją igieł. Wprost przeciwnie, poddawała się im niejako specjalnie, zbaczając ze ścieżki, żeby iść jak najbliżej kosówki. Poza jej granicami przysiadła na wielkim głazie. Siedziała tak bez ruchu, z zadartą głową, obserwując szczyt - cel wyprawy.

Po przeszło godzinie dotarła na przełęcz. Wysoka ściana rozpościerała przed Martą swoją potęgę. Przytuliła się do stromizny, opierając głowę jak w ramionach matki. Zimna i wilgotna skała przyniosła rozpalonemu policzkowi ukojenie. Dziewczyna przykleiła całe ciało do kamiennej płaszczyzny i dyszała jak uciekające przed pościgiem dzikie zwierzę. Ból był odczuwalny przy każdym ruchu klatki piersiowej. Piekło w tchawicy, a zemdlałe od szybkiego marszu nogi zaczęły drżeć. Zdjęła plecak, by dać odpocząć ramionom i jeszcze mocnej przywrzeć do mokrego granitu. Mogła zrobić kilka przystanków i inaczej rozłożyć siły na ostatnim odcinku przed przełęczą, ale nie chciała. Jej celem było zmusić organizm do tak dużego wysiłku, by poczuć ból, który teraz przetaczał się przez ciało. Był Marcie potrzebny i właśnie po te fizyczne odczucia tu szła. Zagłuszały na chwilę inny rodzaj cierpienia, które rozlewało się w jej głowie i podbrzuszu. Rozgrzana skóra twarzy w kontakcie z chłodną powierzchnią kamienia dawała niepowtarzalne odczucia. Z przełęczy wiało orzeźwiającym podmuchem i oczy Marty załzawiły, chociaż wydawało się jej, że w najbliższym czasie nie będzie już w stanie wyprodukować ani jednej łzy. W kącikach oczu poczuła pieczenie i gorączkowo poszukiwała chusteczek. Nie znajdując ich, zrezygnowana otarła oczy rękawem, po czym przysiadła na kamieniu, by wyjąć butelkę z wodą. Upiła łyk, który skojarzył się z odczuciami płynącymi od skały. Chłód. Wnętrze dziewczyny wypełnione było przenikliwszym chłodem niż ten, który odbity miała na policzku i zatrzymany w przełyku.

Ruszyła w stronę szczytu, majaczącego na wyciągnięcie ręki. Wiał tak mocny wiatr, że musiała przytrzymywać się skał. Wspinała się ostrożnie. Przysiadając od czasu do czasu na załomach, gładziła palcami zimny kamień. Im była wyżej, tym bardziej ogarniał ją spokój. Im intensywniejszą miała zadyszkę, tym większą odczuwała satysfakcję. Jest mocna, poradzi sobie, zdobędzie cel - myślała. Kilkakrotnie wydawało się Marcie, że to już wierzchołek i tylko parę kroków dzieli ją od odpoczynku. Gdy okazywało się, że to złudzenie i trzeba wyjść jeszcze wyżej, wyjmowała butelkę z wodą i upijała łyk. Zawsze tylko jeden. Wreszcie dotarła do celu i głęboko odetchnęła, stojąc przy punkcie wysokościowym.

Była na szczycie sama. Turyści dopiero budzili się i jedli śniadania, nieliczni wchodzili na szlak.
Wyprostowana, podziwiała krajobrazy. Widziała pasma gór na wprost siebie, doliny były zasłonięte przez chmury, przetaczające się pod stopami. Mogła zobaczyć tylko to, co powyżej miejsca, na które się wdrapała, cały świat został za nią, teraz przysłonięty nie wołał, niczego już nie przypominał. Słońce grzało delikatnie w plecy. Była tylko ona, niebo, szczyty i spokój, który wypełnił miejsce pustki, którą tu niosła. Wdychała głęboko świeży powiew mocnego wiatru. W dolinach mówią, że tak duje na wisielców. Popatrzyła na obłoki przed sobą i zadrżała, a wzdłuż kręgosłupa popłynęła kropla potu.

Na chmurach spostrzegła cień w tęczowym otoku. Swoją glorię. To był znak, który ją ostatecznie wyciszył i upewnił. Tak zatem ma być. Właśnie dostała potwierdzenie. Widmo. Jej mnich pojawił się i czekał. Pomachała do niego i odmachał. Poczuła się usprawiedliwiona i rozgrzeszona. Poprawiła plecak, zamknęła oczy i rozpostarła ręce.

Marta nie wróciła z gór, a jej ciało nigdy nie zostało odnalezione.



Widmo Brockenu – zwane też mamidłem górskim lub zjawiskiem Brockenu. Po raz pierwszy zaobserwowano je ze szczytu Brocken w górach Harz w Saksonii – stąd nazwa. Zjawisko polega na odbiciu własnego cienia, w otoku tęczowego koła, na chmurze, która odgrywa rolę ekranu, jeśli znajdziemy się między nią a słońcem. Powstała niby-legenda w Tatrach, że zobaczenie mamidła zwiastuje niebezpieczeństwo śmierci w górach, ale po trzykrotnym ujrzeniu widma zły czar pryska.

/źródło - Zofia Radwańska-Paryska, Witold Paryski: Encyklopedia Tatrzańska; Warszawa 1973/


* Marta (słowa J. Brzechwa, muzyka G. Turnau)