Sugerowana tytułem tematyka zbioru wierszy Tomasza Smogóra, uhonorowanego pierwszą nagrodą w Drugim Ogólnopolskim Konkursie Na Tomik Wierszy Duży Format w kategorii: debiut, idealnie wpasowuje się w okres wakacyjny – czytane dosłownie ujścia, to przecież wymarzona sceneria urlopowych wojaży. Od pierwszego, zatytułowanego „nad wodą” wiersza, którego podmiot liryczny roztacza sugestywną wizję:
cały tydzień w tropikach aż dostajemy rozstroju
od siebie i odleżyn na resztkach paprykarza
że w końcu piasek staje się jedynym prowiantem
widzisz gdzieś wyspę i chcesz zaznać spokoju*
przez lekko niepokojące wspomnienie „z albumu”: zdjęcie, zrobione jakby tuż / przed wybuchem – dziwnie zawieszony spokój i nawet mewy powściągliwe; wyleganie jak wymysł na promenadę; bycie w różnych miejscach i płacz nad rozrastającym się centrum, po końcowe znalezienie się na innym kontynencie, z głową na innym równoleżniku – nie ulega wątpliwości, że jesteśmy w podróży, a precyzyjniej, niczym woda krążąca w przyrodzie – zataczamy koło, by, na wzór bohaterów poematu T.S. Eliota
Dojść do punktu wyjścia
I poznać to miejsce nareszcie
Po raz pierwszy**
Nieprzypadkowo cytuję angielskiego poetę amerykańskiego pochodzenia – autor „Ziemi jałowej” pojawia się w tomiku Smogóra jako jeden z duchowych patronów, bądź w bezpośrednim odniesieniu (jak w trójwierszu:
chmury pod poszewką z których
coraz trudniej upuścić dźwięk
by świat mógł się skończyć rockowym wyciem,
którego trzecia część stanowi parafrazę Eliotowskiego: I tak się właśnie kończy świat / Nie hukiem, ale skomleniem.***), bądź – jako punkt wyjścia dla zbudowania własnych, oryginalnych wieloznaczności (np. we fragmencie: i nie ma takiej ziemi co by nas nie wydała). Poczucie próżności, przesytu, absurdu istnienia przede wszystkim wprowadza jednak do tomu jego właściwy – obecny także w motcie – duchowy ojciec, Samuel Beckett. W tytułowym utworze podmiot liryczny deklaruje: zagrałbym ci na harmonijce / lecz nieuchronne ściąga gwiezdny śpiwór. Zgodnie z utrwalonym w naszej kulturze znaczeniem alegorycznym, gwiezdna szata może symbolizować boskość (w szczególności – boskość poezji w wyobrażającej ją alegorii). Tu – niczym w uprawianym przez Becketta teatrze absurdu – nieuchronne zrywa tę cienką „błonę bezpieczeństwa”, anihilując nadprzyrodzony pierwiastek.
W myśl tej przemiany, dekonstruowane są w wierszach Smogóra odniesienia biblijne – utwór „świat przedstawiony” wieńczy konkluzja:
czas by porzucić mrzonki o pierwotności słowa
przyznać: na początku była chuć
Mimo to, teksty poety przenika odcień wiary w istnienie nieuchwytnego, przejaśnień, gdy nocą wstępują na niebo winnice, choćby pytać o nie trzeba było iluminacyjnej błyskawicy w najlepszym wydaniu, jak w wierszu o incipicie *** (co ci powiedziała gitara the Edge'a). To właśnie m. in. szerokie nawiązania, nie tylko międzytekstowe, ale też odniesienia interdyscyplinarne do innych dziedzin sztuki – muzyki, teatru, filmu – sprawiają, że wyjściowe zalanie mapy / zapominanie języka okazuje się pewnego rodzaju katharsis, a ujścia – emocjonalnym i emocjonującym powrotem do źródeł.
Ogólnie odbieram teksty Tomasza Smogóra jako niezwykle lotne, erudycyjne i metaforyczne, jednak / przez co wymykające się jednoznacznym interpretacjom. Tym bardziej polecam debiutancki tomik kłodzkiego poety wszystkim spragnionym intelektualnie i czuciowo rzeźwiących światłocieni, (nie tylko) na okres wakacji.
__________________________________________________________________________
* cytaty zapisane kursywą, o ile nie zaznaczono inaczej, pochodzą z tomiku „Ujścia”
** parafraza cytatu z „Little Gidding”:
Nie ustaniemy w poszukiwaniach
A kresem naszych wszelkich poszukiwań
Będzie dojście do punktu wyjścia
I poznanie tego miejsca po raz pierwszy.
cyt. za: Thomas Stearns Eliot „Wybór poezji”, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1990, tłum. Krzysztof Boczkowski
*** fragment „Próżnych ludzi (Wydrążonych ludzi)” („The Hollow Men”), op. cit., tłum. Czesław Miłosz
Ważne: Regulamin | Polityka Prywatności | FAQ
Polecane: | montaż anten Warszawa | montaż anten Warszawa Białołęka | montaż anten Sulejówek | montaż anten Marki | montaż anten Wołomin | montaż anten Warszawa Wawer | montaż anten Radzymin | Hodowla kotów Ragdoll | ragdoll kocięta | ragdoll hodowla kontakt