Ujścia Tomasza Smogóra - introwerka
Publicystyka » Recenzje » Ujścia Tomasza Smogóra
A A A
  • Autor książki: Tomasz Smogór
  • Gatunek książki: poezja
  • Tytuł: Ujścia
  • Kategoria: literatura piękna
  • Wydawnictwo: Fundacja Duży Format, Warszawa 2014
  • Forma książki: tomik wierszy





          Sugerowana tytułem tematyka zbioru wierszy Tomasza Smogóra, uhonorowanego pierwszą nagrodą w Drugim Ogólnopolskim Konkursie Na Tomik Wierszy Duży Format w kategorii: debiut, idealnie wpasowuje się w okres wakacyjny – czytane dosłownie ujścia, to przecież wymarzona sceneria urlopowych wojaży. Od pierwszego, zatytułowanego „nad wodą” wiersza, którego podmiot liryczny roztacza sugestywną wizję:


cały tydzień w tropikach aż dostajemy rozstroju
od siebie i odleżyn na resztkach paprykarza
że w końcu piasek staje się jedynym prowiantem
widzisz gdzieś wyspę i chcesz zaznać spokoju*


przez lekko niepokojące wspomnienie „z albumu”: zdjęcie, zrobione jakby tuż / przed wybuchem – dziwnie zawieszony spokój i nawet mewy powściągliwe; wyleganie jak wymysł na promenadę; bycie w różnych miejscach i płacz nad rozrastającym się centrum, po końcowe znalezienie się na innym kontynencie, z głową na innym równoleżniku – nie ulega wątpliwości, że jesteśmy w podróży, a precyzyjniej, niczym woda krążąca w przyrodzie – zataczamy koło, by, na wzór bohaterów poematu T.S. Eliota


Dojść do punktu wyjścia
I poznać to miejsce nareszcie
Po raz pierwszy**


          Nieprzypadkowo cytuję angielskiego poetę amerykańskiego pochodzenia – autor „Ziemi jałowej” pojawia się w tomiku Smogóra jako jeden z duchowych patronów, bądź w bezpośrednim odniesieniu (jak w trójwierszu:


chmury pod poszewką z których
coraz trudniej upuścić dźwięk
by świat mógł się skończyć rockowym wyciem,


którego trzecia część stanowi parafrazę Eliotowskiego: I tak się właśnie kończy świat / Nie hukiem, ale skomleniem.***), bądź – jako punkt wyjścia dla zbudowania własnych, oryginalnych wieloznaczności (np. we fragmencie: i nie ma takiej ziemi co by nas nie wydała). Poczucie próżności, przesytu, absurdu istnienia przede wszystkim wprowadza jednak do tomu jego właściwy – obecny także w motcie – duchowy ojciec, Samuel Beckett. W tytułowym utworze podmiot liryczny deklaruje: zagrałbym ci na harmonijce / lecz nieuchronne ściąga gwiezdny śpiwór. Zgodnie z utrwalonym w naszej kulturze znaczeniem alegorycznym, gwiezdna szata może symbolizować boskość (w szczególności – boskość poezji w wyobrażającej ją alegorii). Tu – niczym w uprawianym przez Becketta teatrze absurdu – nieuchronne zrywa tę cienką „błonę bezpieczeństwa”, anihilując nadprzyrodzony pierwiastek.


          W myśl tej przemiany, dekonstruowane są w wierszach Smogóra odniesienia biblijne – utwór „świat przedstawiony” wieńczy konkluzja:


czas by porzucić mrzonki o pierwotności słowa
przyznać: na początku była chuć


Mimo to, teksty poety przenika odcień wiary w istnienie nieuchwytnego, przejaśnień, gdy nocą wstępują na niebo winnice, choćby pytać o nie trzeba było iluminacyjnej błyskawicy w najlepszym wydaniu, jak w wierszu o incipicie *** (co ci powiedziała gitara the Edge'a). To właśnie m. in. szerokie nawiązania, nie tylko międzytekstowe, ale też odniesienia interdyscyplinarne do innych dziedzin sztuki – muzyki, teatru, filmu – sprawiają, że wyjściowe zalanie mapy / zapominanie języka okazuje się pewnego rodzaju katharsis, a ujścia – emocjonalnym i emocjonującym powrotem do źródeł.


          Ogólnie odbieram teksty Tomasza Smogóra jako niezwykle lotne, erudycyjne i metaforyczne, jednak / przez co wymykające się jednoznacznym interpretacjom. Tym bardziej polecam debiutancki tomik kłodzkiego poety wszystkim spragnionym intelektualnie i czuciowo rzeźwiących światłocieni, (nie tylko) na okres wakacji.
          




__________________________________________________________________________



* cytaty zapisane kursywą, o ile nie zaznaczono inaczej, pochodzą z tomiku „Ujścia”

** parafraza cytatu z „Little Gidding”:

     Nie ustaniemy w poszukiwaniach
     A kresem naszych wszelkich poszukiwań
     Będzie dojście do punktu wyjścia
     I poznanie tego miejsca po raz pierwszy.

cyt. za: Thomas Stearns Eliot „Wybór poezji”, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1990, tłum. Krzysztof Boczkowski

*** fragment „Próżnych ludzi (Wydrążonych ludzi)” („The Hollow Men”), op. cit., tłum. Czesław Miłosz

 

Poleć artykuł znajomym
Pobierz artykuł
Dodaj artykuł z PP do swojego czytnika RSS
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • E-mail znajomego:
  • E-mail polecającego:
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • Znajomy został poinformowany
introwerka · dnia 08.08.2015 19:16 · Czytań: 2184 · Średnia ocena: 5 · Komentarzy: 4
Komentarze
Zola111 dnia 10.08.2015 14:49 Ocena: Świetne!
Świetna recenzja, Intro,

każda następna jest lepsza od poprzedniej, a przecież pierwsza już była świetna :) Piszesz świadomie, masz wiedzę, by posługiwać się narzędziami recenzji. Czuję, że lubisz te wiersze, że zyskały Twoją sympatię. Gratuluję, podziwiam,

z.
introwerka dnia 10.08.2015 20:12
Zolu,

ogromnie się cieszę z Twojego ciepłego odbioru, tym bardziej, że mi się właśnie wydaje, że piszę coraz gorzej :) Masz rację: ogromnie polubiłam wiersze Tomasza Smogóra, ich lekko "eklektyczny" tematycznie i ciekawy formalnie charakter :) Zachęcam wszystkich do lektury tego niezwykłego tomiku :)

Serdeczności :)
Lilah dnia 17.08.2015 12:33
Powtórzę za Zolą - świetna recenzja introwerko! A cytaty z tomiku wybrałaś takie, że czuję się najprawdziwiej zachęcona.
Serdeczności :)
introwerka dnia 17.08.2015 13:16
Lilu,

bardzo się cieszę, że do mnie zaglądasz i tak ciepło odbierasz moją skromną pracę :) Ogromnie polecam ten wspaniały, dający prawdziwą literacką satysfakcję tomik :)

Serdeczności :)
Polecane
Ostatnie komentarze
Pokazuj tylko komentarze:
Do tekstów | Do zdjęć
Marek Adam Grabowski
29/03/2024 10:57
Dobrze napisany odcinek. Nie wiem czy turpistyczny, ale na… »
Kazjuno
27/03/2024 22:12
Serdeczne dzięki, Pliszko! Czasem pisząc, nie musiałem… »
pliszka
27/03/2024 20:55
Kaz, w niektórych Twoich tekstach widziałam więcej turpizmu… »
Noescritura
25/03/2024 21:21
@valeria, dziękuję, miły komentarz :) »
Zdzislaw
24/03/2024 21:51
Drystian Szpil - to i mnie fajnie... ups! (zbyt… »
Drystian Szpil
24/03/2024 21:40
Cudny kawałek poezji, ciekawie mieszasz elokwentną formę… »
Zdzislaw
24/03/2024 21:18
@Optymilian - tak. »
Optymilian
24/03/2024 21:15
@Zdzisławie, dopytam dla pewności, czy ten fragment jest… »
Zdzislaw
24/03/2024 21:00
Optymilian - nie musisz wierzyć, ale to są moje wspomnienia… »
Optymilian
24/03/2024 13:46
Wiem, że nie powinienem się odnosić do komentarzy, tylko do… »
Kazjuno
24/03/2024 12:38
Tu masz Zdzisław świętą rację. Szczególnie zgadzam się z… »
Zdzislaw
24/03/2024 11:03
Kazjuno, Darcon - jak widać, każdy z nas ma swoje… »
Kazjuno
24/03/2024 08:46
Tylko raz miałem do czynienia z duchem. Opisałem tę przygodę… »
Zbigniew Szczypek
23/03/2024 20:57
Roninie Świetne opowiadanie, chociaż nie od początku. Bo… »
Marek Adam Grabowski
23/03/2024 17:48
Opowiadanie bardzo ciekawe i dobrze napisane.… »
ShoutBox
  • Kazjuno
  • 28/03/2024 08:33
  • Mike 17, zobacz, po twoim wpisie pojawił się tekst! Dysponujesz magiczną mocą. Grtuluję.
  • mike17
  • 26/03/2024 22:20
  • Kaziu, ja kiedyś czekałem 2 tygodnie, ale się udało. Zachowaj zimną krew, bo na pewno Ci się uda. A jak się poczeka na coś dłużej, to bardziej cieszy, czyż nie?
  • Kazjuno
  • 26/03/2024 12:12
  • Czemu długo czekam na publikację ostatniego tekstu, Już minęło 8 dni. Wszak w poczekalni mało nowych utworów(?) Redakcjo! Czyżby ogarnął Was letarg?
  • Redakcja
  • 26/03/2024 11:04
  • Nazwa zdjęcia powinna odpowiadać temu, co jest na zdjęciu ;) A kategorie, do których zalecamy zgłosić, to --> [link]
  • Slavek
  • 22/03/2024 19:46
  • Cześć. Chciałbym dodać zdjęcie tylko nie wiem co wpisać w "Nazwa"(nick czy nazwę fotografii?) i "Album" tu mam wątpliwości bo wyskakują mi nazwy albumów, które mam wrażenie, że mają swoich właścicieli
  • TakaJedna
  • 13/03/2024 23:41
  • To ja dziękuję Darconowi też za dobre słowo
  • Darcon
  • 12/03/2024 19:15
  • Dzisiaj wpadło w prozie kilka nowych tytułów. Wszystkie na górną półkę. Można mieć różne gusta i lubić inne gatunki, ale nie sposób nie docenić ich dobrego poziomu literackiego. Zachęcam do lektury.
  • Zbigniew Szczypek
  • 06/03/2024 00:06
  • OK! Ważne, że zaczęłaś i tej "krwi" nie zmyjesz już z rąk, nie da Ci spać - ja to wiem, jak Lady M.
Ostatnio widziani
Gości online:0
Najnowszy:Usunięty