TEMAT: Genologia Mickiewicza
Adam Mickiewicz. Jeden z czołowych przedstawicieli polskiego romantyzmu i prawodawca jego najważniejszych cech. Wielokroć nazywany poetą przeobrażeń, co wskazywać ma na znaczną rolę ewolucji i przemian w jego biografii poetyckiej i duchowej. Rzeźbił on nie tylko własne życie, ale budował i torował drogę romantyzmowi w Polsce.
Gatunków, w jakich gustował ten poeta jest bardzo wiele. Od wspaniałych Ballad i romansów przedstawiających folklor, dziwności, tajemnice czy nadziemskie zjawiska, po narodowo-wyzwoleńcze wiersze patriotyczne osnute wokół zrywów powstańczych, w szczególności powstania listopadowego.
Taką właśnie tematykę podejmuje jeden z najbardziej znanych i do dzisiaj aktualnych wierszy poety – Oda do młodości. Tekst ten na przestrzeni wieków był wielokrotnie rekonstruowany. Pierwszym człowiekiem, którego zainteresowała różnorodność tego tekstu był Stanisław Krzemiński. Udało mu się, całkowicie przypadkiem, odnaleźć nieznane wydanie pochodzące z roku 1831 zapisane w formie ulotki. Jednak mimo, iż dokonał on zestawienia różnych jej fragmentów, to dziś nie mają one wielkiego znaczenia, nie było bowiem znane wtedy Archiwum Filomatów, a to właśnie w nim zawarte były trzy najautentyczniejsze przekazy. Kolejna odbudowa tekstu dokonana przez Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza we Lwowie również okazała się bezwartościowa. Powód był ten sam, co w przypadku próby pierwszej. Jednym prawdziwym, najpełniejszym, uwzględniającym autograf poety i dwie kopie tekstu pochodzące z Archiwum Filomatów, rekonstruktorem okazał się Wacław Borowy.
Sam tekst Ody do młodości powstał koło grudnia 1820 roku i został natychmiast wysłany w jej pierwotnym kształcie do Wilna filomatom. Początkowo, mało który filomacki przyjaciel Mickiewicza zrozumiał jej przekaz, lecz znaleźli się i tacy jak Czeczot, którzy nie od razu, a za którymś razem pojęli jej sens.
Utwór jest przejawem dążeń do zbudowania nowego świata opartego na sile marzeń, wylatuje ponad poziomy filomackiego pojmowania świata, jest pierwszym sygnałem, że ludzkość wkracza w nową epokę, w której nie tyle rozumie się świat poprzez rozum i doświadczenie, co przez uczucie.
W mickiewiczowskiej Odzie zaznacza się kilka ważnych elementów. Pierwszym z nich jest apoteoza młodości – niczym nie zmąconej, rwącej się do uszczęśliwiania świata. Kolejnym jest przepełnienie treści utworu heroizmem – zarówno radosnym, jak i bojowym. Uczucie to sprawia, że czytelnik nie wiąże go tylko z jednym konkretnym obrazem, ale również może dosięgnąć sfery dalszej – działania, które w życiu realnym działa jak ogień zapału. I wreszcie w samym tekście występuje wiele obrazów, wręcz zadań z jakimi musi zmierzyć się młodość. Są to między innymi zdobywanie grodu sławy czy dążenie do co raz trudniejszych czynów wzorem Heraklesa.
Jeżeli chodzi o drugie zadanie młodości, to jest on bardzo swoiście związane z treścią całego utworu. Bowiem, oto Oda do młodości przepełniona jest nawiązaniami do poprzednich epok. Głównie starożytności. Przejawia się to w używaniu przez poetę wielu nazw bóstw, bożków czy bohaterów mitologicznych w utworze, na przykład:
Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze,
Ten młody zdusi Centaury,
Piekłu ofiarę wydrze,
Do nieba pójdzie po laury.
Naczelnym jej zadaniem, które jawi się nam już od początku czytania treści utworu jest stworzenie świata ducha. Ujęty w porównanie homeryckie jego obraz plecie ze sobą mitologiczne i biblijne wątki. W Biblii to Bóg stwarza świat, a w Odzie, zarówno świat ludzi, jak i ducha wyłania się on z chaosu.
A jako w krajach zamętu i nocy,
Skłóconych żywiołów waśnią,
Jednym ‹‹stań się›› z bożej mocy
Świat rzeczy stanął na zrębie:
(…)
Oto miłość ogniem zionie,
Wyjdzie z zamętu świat ducha:
(…)
Śmiało można stwierdzić, że w utwór ten obfituje w zwroty starej klasycznej poetyki, które co chwila sąsiadują z wyrażeniami potocznymi czy pospolitymi – czasami nawet, aż do zuchwalstwa.
Ton Ody Mickiewicza jest od samego początku bardzo wyniosły, wyrazisty i potężny. Nie słabnie ani na chwilę, wręcz przeciwnie z każdą zwrotką potężnieje i co raz mocniej chwyta za serce.
Epoka następująca przed romantyzmem – oświecenie – zawierała w sobie dwa hasła bardzo wyraźnie mówiące, w jaki sposób należy postrzegać świat – w sposób racjonalny, czyli za pomocą rozumu (nic przecież nie dzieje się z przypadku) i w sposób emipirystyczny, czyli doświadczalny. I tak oto w mickiewiczowskim tekście te dwa oświeceniowe poglądy stają się przeciwieństwami. Zapał młodości kontra doświadczenie. Młodzieniec ze wzniosłymi ideałami, które pokochał, pragnie pielęgnować, przekazywać swoim następcom, próbuje natychmiast wcielić w życie. Widzi jednak przeszkody, które zna tylko z teorii. Nie zważa na to, dlatego stają się one bodźcem do wytężania wszystkich sił i dążenia do realizacji określonego sobie celu.
Na temat znaczeń młodości w utworze można by się jeszcze długo rozwodzić. Można by mówić, że w wierszu tym duch filomackich myśli i dążeń wyraził się najpełniej, najwspanialej i najuroczyściej. Można by mówić, że uniwersalizm Ody wylatuje ponad poziomy filomackiego pojmowania świata. Jednak najważniejsze jest to, że tekst jest ponadczasowy. Nigdy bowiem ludzie nie urodzą się starzy, będą mogli przeżyć młodość, w której tak wiele się dzieje.
Zakończenie mickiewiczowskiego utworu jest przepowiednią zwycięstwa. Jak Boży świat wyszedł z otchłani chaosu, tak oto ogień miłości młodzieńczej odnowi się i stanie się odpowiedzią na głos rozumu i doświadczenia.
Pod względem stylistycznym utwór jest bardzo ciekawie zbudowany. Będąc jednocześnie przykładem metaforyki tamtego okresu. Nieustannie powtarza się w niej konkretyzowanie pojęć abstrakcyjnych takich jak rajska dziedzina ułudy czy nowość potrząsana światem. Ostatni czterowiersz łączy ideały oświecenia z ideałami romantycznymi, co idealnie obrazuje poniższy fragment:
Pryskają nieczułe lody
I przesądy światło ćmiące;
Ważne: Regulamin | Polityka Prywatności | FAQ
Polecane: | montaż anten Warszawa | montaż anten Warszawa Białołęka | montaż anten Sulejówek | montaż anten Marki | montaż anten Wołomin | montaż anten Warszawa Wawer | montaż anten Radzymin | Hodowla kotów Ragdoll | ragdoll kocięta | ragdoll hodowla kontakt