Widziało i widywało Ją wielu.

Tak o niej mówiliśmy, tak i tylko tak: Ona. Zawsze pisana i myślana z dużej litery, Ona, bez jakichkolwiek dodatków, bo przecież wszyscy wiedzieliśmy, o kogo chodzi. Wszyscy Ją znaliśmy.

Miała śniadą cerę i czarne oczy, włosy jak bezgwiezdna noc, lewy policzek przecięty dwoma cienkimi, równoległymi bliznami, które ani trochę nie odbierały Jej uroku.

Wysoka i smukła, najczęściej widywaliśmy ją w powstańczych panterkach z '44, czasem w białoszarym snajperskim ghillie albo w naszych mundurach i maskowaniu. Zawsze miała na ramieniu biało-czerwoną opaskę.

Czasem była w zaawansowanej ciąży.

Zwykle znad prawego ramienia wystawała jej długa lufa snajperskiego karabinu, czasem miała w rękach zwykłego seryjnego kałasznikowa, a czasem widywano ją nawet ze staropolską szablą, w panterce przewiązanej słuckim pasem.

Była piękna.

Czasami wskazywała nam cele, czasami klękała przy rannych i kładła rękę na ich czołach. Czasem zamykała oczy umarłym. Fatima, czeczeńska snajperka, zaklinała się, że widziała kiedyś, jak półprzejrzysta jak miraż niosła dziecko przez pole minowe.

Czasem odwiedzała nas w snach, zwłaszcza cywilnych ochotników.

Drzazga, chirurg ze szpitala polowego, mówił, że kiedyś podawała mu narzędzia do operacji... ale nie spał wtedy chyba już trzeci dzień.

Maryja, Najświętsza Panienka, mówiły radiomaryjne babcie. Mokosz, Wielka Bogini, mówili rodzimowiercy. Marjam, matka proroka Isy, mówili muzułmanie.

Ona, po prostu Ona, mówiliśmy po prostu. Czarna Madonna Powstania, Żydówka, dziecko Bliskiego Wschodu, bardziej polska niż my wszyscy. Stawialiśmy jej kapliczki po bramach, jak w pierwszym Powstaniu, modliliśmy się do Niej razem: katolicy i rodzimowiercy, protestanci i buddyści, hinduiści i Świadkowie Jehowy. Buddyści. Ateiści.

To Polska, ziemia cudów. Kraj, gdzie nawet ateiści wierzą w Boga...