"Wątpia" Anny Adamowicz - Zola111
Publicystyka » Recenzje » "Wątpia" Anny Adamowicz
A A A
Od autora: Anna Adamowicz to nasza Emily :)
  • Autor książki: Anna Adamowicz
  • Gatunek książki: Liryka
  • Tytuł: Wątpia
  • Kategoria: Literatura piękna
  • Forma książki: Kwadratura

Anna Adamowicz, (…) studentka analityki medycznej, autorka wierszy, publikowanych m.in. w „2Miesięczniku”, „Opcjach 1.1”,
a także na stronie „Zeszytów Poetyckich” i w „biBLiotece” Biura Literackiego. Dwukrotna finalistka „Połowu” (2012, 2016) nominowana do nagrody głównej w XIX OKP im. Jacka Bierezina. Mieszka we Wrocławiu –
czytam na skrzydełku obwoluty tomiku Wątpia, który ukazał się nakładem wydawnictwa Kwadratura z Łodzi w 2016 roku. Zbiór zredagował Piotr Grobliński, graficznie opracowała Justyna Purczyńska – Zieleniewska. To starannie złożona i wydana książeczka, zbudowana z sześciu rozdziałów. Ich tytuły, mocno związane z anatomiczną pasją poetki, wyszczególniają kolejno tajemnice ludzkiej interny. I tak: Naczynia/ Krążenie, Nerwy/ Reakcje, Trzewia/Odżywianie, Więzadła/Biomechanika oraz Gruczoły/Sekrety przenoszą czytelnika w świat niezwykłej metafory, jakiej po tym wstępie pewnie trudno się spodziewać.
 A jednak.

    Tematyka wierszy szeroko rozlewa się na świat mitologii, antropologii, reinterpretuje archetypy, z psychologicznym zacięciem  przygląda się człowiekowi – jego emocjom i motywacjom, nie szczędząc mu zachwytów i pytań: Czy wszystkie je można odgadnąć, zbadać naukowo, empirycznie, laboratoryjnie?

    Tytuł zbioru należy czytać i rozumieć dwojako. Oczywiście „wątpia” jako trzewia, ale także jako wyraz wątpliwości autorki
w obszernie przecież zbadaną przez medycynę materialną i duchową ludzką tkankę. Ale, co ważniejsze, wnikliwie spogląda na to, czego nie widać pod szkłem mikroskopu – laboratorium uczuć, namiętności, pasji  przeżywania uniesień, goryczy doznawanej porażki.

    Wstrząsające jest wrażenie, że większość tych refleksji, dociekań, wniosków i pytań zrodziła się w trakcie ćwiczeń w labo-
ratorium, być może podczas sekcji zwłok? Jak poetycka Lekcja anatomii doktora Tulpa? Tyle, że mocniej skupiona na przedmiocie badań. Oczywiście to tylko wrażenie. W rzeczywistości i na szczęście Anna nie musiała brać jak dotąd udziału w sekcji zwłok, za to doskonale wypada w roli wykonawczyni metaforycznych wiwisekcji.

   Wiersz, przynoszący tytuł całemu tomikowi Wątpia stanowi projekcję snu:

 

tyle bieli, po której nie

można pisać, nie

można chodzić.

 

prześladuje mnie obraz

pełnego poświęceń macierzyństwa. śnią się brzuchy,

różowe dzieci, bawełniane śliniaki: wszystko

okrągłe. (…)

 

 

W tym i innych wierszach poetka nie wyraża bezpośrednio stosunku do tematu, nie komentuje, unika wyrazów określających, pozornie zachowuje się subiektywnie, jednak w konkluzji wiersza czytamy:

 

do ciebie się modlę, pękata butelko

pełna rzecznej wody, pełna po brzegi.

zabierz ode mnie sny, daleko.

 

Apostrofa do metaforycznie skojarzonej z kształtem pękatego naczynia figury brzemiennej kobiety poddaje ją sakralizacji, i już gotowiśmy przyjąć tekst jako hymniczny wobec błogosławionego stanu, gdyby nie: zabierz ode mnie sny, w dodatku: daleko. I wiadomo, że doświadczenia podmiotu lirycznego dotyczą najprawdopodobniej ofiary patologicznej ciąży, zgubnej, śmiertelnej dla niedoszłej matki i płodu, przepadłego w rzecznej wodzie. Tak więc dziewięć miesięcy, poprzedzających narodziny, to zawsze stan błogosławiony? Wątpię – odpowiada autorka.

    Rzecz jasna, pozostałych wierszy nie zamieszczę w całości. Odniosę się do mitologicznych nawiązań, które pojawiają
się dosłownie w dwóch tekstach, bowiem pośrednio - w tekstach, czerpiących z kultury antyku, a tych jest więcej.

Moja ulubiona Galatea … przebywa w hospicjum z powodu fibrodysplazji. Ta rzadka choroba strąca ludzi w świat niewyobrażalnego bólu, spowodowanego kostnieniem mięśni i tkanki chrzęstnej. Tytułowa Galatea jako postać mówiąca w wierszu opowiada historię życia od najpiękniejszych, romantycznych wspomnień młodości, żeby je zakończyć smutną konstatacją o egzystencji w bólu, nieuchronnej nieruchomości i hospicjum – śmiesznej przechowalni, gdzie podobno życie. Nieliczną w tym zbiorze grę słów, podobieństwo brzmieniowe wyrazów wykorzystuje tu Anna do podkreślenia ironii losu. Kontrast w portrecie młodej pięknej kobiety
z obrazem chorej uwypukla jej tragedię, podkreśla cierpienie, budując w czytelniku współczucie.

    Marsjasz. Rzeźba Ecorche – nawiązuje do mitu o pojedynku Apollona z Marsjaszem. Tym razem podmiotem lirycznym wiersza poetka czyni Apollona, który z plastikowym nożykiem w jednej, z soczystą brzoskwinią w drugiej ręce wypowiada się na temat szpetoty i zupełnej nieprzydatności skóry, niejako w uzasadnieniu wobec bestialskiego dzieła. Oczywiste jest skojarzenie z wierszem Zbigniewa Heberta pt. Apollo i Marsjasz, tu jednak ( bez politycznych podtekstów) Apollo skupia się na pięknie muskulatury, wydobytej spod skórnej powłoki. Tym razem Apollo to preparator, który dla dobra nauki popisuje się niezwykłą umiejętnością. I, jak się pewnie domyślamy, preparuje ciało wcześniej wyzbyte życia. Co go łączy z mitologicznym bóstwem? Chłód i rutyna w działaniu, bezbłędność i nieomylność.

    Ten trop wiedzie do wrocławskiego Muzeum Anatomicznego, któremu poetka poświęca dwa teksty zbioru: Pierwsza reminiscencja z zajęć w tym przybytku nauki dotyczy autorefleksji. Ja liryczne wyraża pragnienie, by w przyszłości zostać eksponatem w podobnym miejscu.  Wypreparowaną głową, bez niepotrzebnej reszty:

 

mieć zaszyte powieki i usta, wydrążone wnętrze.

brak bodźców to ulga, nicość – pełne szczęście.

 

i kiedy już myślimy, że dziewczynie marzy się stan nirwany, pojawia się refleksja o zazdrości, gdyby w gablocie naprzeciwko znalazła się cudem dostrzeżona piękniejsza, lepiej spreparowana głowa. I to bolałoby bardziej

 

niż paznokcie studentów wbijające się w skórę.

 

Tak, jak autorki nie opuszcza dystans i poczucie humoru w niezwykle poważnej kwestii, tak ból i ludzka zazdrość dotyczy nas, żywych czy umieszczonych w gablotkach muzeum.

    Turpistyczne tropy podobnie jak u Grochowiaka służą podkreśleniu i obronie ludzkiej godności w cierpieniu, które, jak mówi poetka, wcale nie kończy się po jego śmierci. Trwa w kosmosie a nade wszystko we wspomnieniu i refleksji najbliższych oraz każdego, kto poznaje historię tego cierpienia za pośrednictwem zbioru Wątpia. Tak się dzieje w wierszu Obchodzenie (Mówi Tiago Klimeck). Wiersz dotyczy historii tragicznie zmarłego podczas spektaklu aktora, który wierny nauce Stanisławskiego tak mocno wciela się w graną postać, że umiera na scenie. W wierszu Z dziennika Grace McDaniels czytamy tragedię dziewczyny, która przyszła na świat z niezwykle oszpeconą twarzą, zyskując w cyrku przydomek The Mule Girl. I aż się w głowie nie mieści, że jeszcze w ubiegłym wieku pokazywano skrzywdzonych przez los ludzi jako freaks, dziwadła. Autorka ujmuje tragedię Grace oddając jej głos jako postaci mówiącej w wierszu, zamykając jej zwierzenia w gorzkiej metaforze.

    Wątpia to spotkanie z erudycją i niewątpliwym talentem poetyckim młodej Anny Adamowicz, która prócz wielu interesujących ludzkich  postaci przedstawia osobliwości świata ziemskiej fauny (wiersz Kraken filmujący), choć nie dam głowy, że nie jest to portret jakiegoś ludzkiego monstrum. Poetka w tym roku skończy 24 lata, należy więc przypuszczać, że opowie nam jeszcze wiele dobrego ze swojego barwnego, pełnego wnikliwości i wrażliwości świata.

Poleć artykuł znajomym
Pobierz artykuł
Dodaj artykuł z PP do swojego czytnika RSS
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • E-mail znajomego:
  • E-mail polecającego:
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • Znajomy został poinformowany
Zola111 · dnia 31.03.2017 13:22 · Czytań: 5690 · Średnia ocena: 5 · Komentarzy: 9
Komentarze
Emily dnia 31.03.2017 21:16
Zolu, dziękuję bardzo za to głębokie wejrzenie w wiersze i zdanie relacji z wizyty w wątpiach „Wątpi”. Kłaniam się.
Zola111 dnia 31.03.2017 21:21
Gratuluję pięknej książki i mądrej, urokliwej poezji, i talentu, co rzecz jasna :)

z.
Jaga dnia 08.04.2017 22:00
Zolu,
gratuluję wnikliwej recenzji, a Autorce wydania tomiku:)

Zacznę od recenzji, którą przeczytałam z przyjemnością, choć nie była to łatwa lektura (to nie zarzut, to komplement). Dla takiego laika, jak ja, który w świcie poetyckim bywa rzadko wgłębienie się analizę i interpretację nie jest łatwym zadaniem, a Ty zachęciłaś mnie do zatrzymania się nad kilkoma wersami, które podsunęłaś czytelnikowi jak pachnące bułeczki.
Nie ma tu ogólników i ślizgania się po temacie, są konkrety.

„Nad białą kartką czają się do skoku
litery, które mogą ułożyć się źle”

Tym razem ułożyły się znakomicie!
Na przykład tu:

„tyle bieli, po której nie
można pisać, nie
można chodzić.”

Tylko trzy wersy, a jakże działają na wyobraźnię. Szczególnie w parze z doświadczeniem, o którym wspominasz. (Choć dla mnie nie jest to aż tak bardzo oczywiste. Ja zrozumiałam to trochę inaczej- jak lęk przed patologią ciąży..., ale nie znam całego wiersza, więc mogę się mylić).

Czytając tę recenzję miałam wrażenie, iż czytam fragment literatury naukowej, opracowania dotyczącego poezji Anny Adamowicz. Profesjonalnie, jak zawodowy pracownik naukowy;)

Wiersze, o których wspominasz wydają się być bardzo ludzkie i bliskie, wręcz naturalistyczne, jak piszesz nawet czasami turpistyczne.

Łaknęłam cytatów z „Wątpi” (genialny tytuł!!!) jak kania dżdżu i miałam już apelować, że jest ich za mało, lecz potem doszłam do wniosku, iż było ich tyle, aby zaostrzyć apetyt na cały tomik.

Pozdrawiam ciepło,
Jaga
Zola111 dnia 09.04.2017 01:07
Jago,

nie umiem pisać recenzji dla wtajemniczonych. Czasem mam wrażenie, że te moje są zbyt lekkie, ponieważ po prostu nie umiem zadąć w zbyt naukowy ton. Twój komentarz utwierdza mnie w przekonaniu, że to może dobrze :) Wiersze Emily zasługują, by trafić do szerokiego odbiorcy. Do nas, nie tylko w ręce poważnych, zawodowych krytyków, literaturoznawców.
Bardzo się cieszę, że mimo pierwszego wrażenia, że to trudna lektura, zdecydowałaś się na czytanie całości, by wydobyć z niej sedno: Warto przeczytać cały zbiór. Warto i trzeba.
Niezmiernie wdzięczna kłaniam się w imieniu własnym, zbioru Wątpia i Emily.

z.
Jaga dnia 18.04.2017 22:32
Zolu:)
Ja miałam wrażenie, że to jest "recenzja dla wtajemniczonych", zaznajomionych z poezją i jej interpretacją. Nie był to "zbyt lekki "- przynajmniej dla mnie, spoza kręgu wtajemniczenia;)
tekst.
Był jednak ciekawy i bardzo konkretny, co osobiście mnie ujęło i kazało uruchomić szare komórki:)
Recenzje powinny być dla ludzi, a nie dla krytyków- wiem, wiem, oni też są ludźmi ;)
Pozdrawiam,
Jaga
Zola111 dnia 18.04.2017 23:29
Jago,

jeszcze raz serdecznie dziękuję. Pozdrawiam,

z.
introwerka dnia 24.04.2017 13:24 Ocena: Świetne!
Zolu,

wspaniała recenzja, niezwykle rozjaśniająca zjawiskowy labirynt wierszy Emily - nie z powodu ich niejasności, ale niezwykłej, jak u wszystkich wielkich poetów, wieloznaczności i (nie)skończonego piękna. Powiedziałabym, że swoją żywą wrażliwością cudownie wypełniłaś właściwe wszystkim tekstom literackim niedookreślenie, które w przypadku "Wątpi" można uznać za celowy i świadomy, współgrający z warstwą znaczeniową tekstów, zabieg stylistyczny. Z wielką przyjemnością przeczytałam ponownie i jeszcze przeczytam nie raz, podobnie jak jeszcze nie raz zagłębię się w szlachetnej surowości i fenomenalnej wymowności tekstów tego niezwykłego tomu.

Serdeczności :)
Nalka31 dnia 24.04.2017 23:27
Zolu z przyjemnością przeczytałam Twoje spojrzenie na twórczość Emily, choć nie jest to bardzo lekka lektura. Nie myśl, że uważam to za jakiś mankament. Po prostu trzeba się skupić czytając, a wtedy odkrywa się piękno i radość z czytania tej poezji. Nie brak tu też refleksyjności, ale to tylko zwiększa apetyt na czytanie.

Pozdrawiam cieplutko. :)
Zola111 dnia 25.04.2017 00:22
Introwerko,

dziękuję za ciepły, mądry komentarz. Jest nam obu bardzo miło.

Nalko,

właśnie o ten apetyt na czytanie chodzi. Serdeczności i dzięki,

z.
Polecane
Ostatnie komentarze
Pokazuj tylko komentarze:
Do tekstów | Do zdjęć
Kazjuno
18/03/2024 19:06
Pliszko, Posłużyłaś się skrótami myślowymi, ale pełnymi… »
Jacek Londyn
18/03/2024 18:15
Trening czyni mistrza. Kolejna okazja, tym razem… »
valeria
18/03/2024 11:41
Piękne, już bielonych rzeczy nie spotykam już:) chyba w… »
mede_a
18/03/2024 10:45
Jak ja kocham te Twoje maluchy! Ajw- poezji pełna - pisz,… »
Kazjuno
17/03/2024 22:58
Ja miałem skojarzenie erotyczne, podobne do Mike 17. Jako… »
Kazjuno
17/03/2024 22:45
Co do Huty masz rację. To poniemiecka huta do końca wojny… »
ajw
17/03/2024 21:52
Zbysiu - piękne miałeś skojarzenia :) »
ajw
17/03/2024 21:50
Tak, to zdecydowanie wiersz na pożegnanie. Na szczęście nie… »
Gabriel G.
17/03/2024 19:52
Nie ukrywam czekam na kontynuację. To się pewnie za trzy -… »
Kazjuno
17/03/2024 16:40
Dzięki Gabrielu za krzepiący mnie komentarz. Piszę,… »
valeria
17/03/2024 15:17
Gotowanie to łatwizna, tylko chęci potrzebne :) »
Gabriel G.
17/03/2024 12:46
Kazjuno Jestem świeżo po lekturze wszystkich trzech części.… »
Jacek Londyn
17/03/2024 10:31
Proszę o chwilę cierpliwości. Zanim odpowiem na komentarze,… »
Kazjuno
17/03/2024 04:17
Czekamy z Optymilianem, ciekawi twojego odniesienia się do… »
Jacek Londyn
16/03/2024 12:26
Drodzy Koledzy po piórze. Dziękuję za komentarze. Jest mi… »
ShoutBox
  • TakaJedna
  • 13/03/2024 23:41
  • To ja dziękuję Darconowi też za dobre słowo
  • Darcon
  • 12/03/2024 19:15
  • Dzisiaj wpadło w prozie kilka nowych tytułów. Wszystkie na górną półkę. Można mieć różne gusta i lubić inne gatunki, ale nie sposób nie docenić ich dobrego poziomu literackiego. Zachęcam do lektury.
  • Zbigniew Szczypek
  • 06/03/2024 00:06
  • OK! Ważne, że zaczęłaś i tej "krwi" nie zmyjesz już z rąk, nie da Ci spać - ja to wiem, jak Lady M.
  • TakaJedna
  • 05/03/2024 23:43
  • Nie poezją ja, a prozaiczną prozą teraz, bo precyzję lubię: nie komentarzem, a wpisem w/na shoutboxie zaczęłam, a jak skończę, to nie potomni, a los lub inna siła zdecyduje/oceni.
  • Zbigniew Szczypek
  • 05/03/2024 23:32
  • Pliszko - nie! Dość milczenia! Dopóki żyjemy! A po nas krzyczeć będą "słowa", na karcie, na murze...
  • Zbigniew Szczypek
  • 05/03/2024 23:28
  • To, jak skończysz pozwól, że ocenią potomni. Zaczęłaś komentarzem... pozwól/daj nam możliwość byśmy i Ciebie komentowali - jedno "słowo", póżniej strofy...
  • TakaJedna
  • 05/03/2024 23:20
  • ech, Zbigniew Szczypek, fajnie wszystko, wróżba jest, choć niedokończona, ale z tego, co pamiętam, to Makbet dobrze nie kończy ;)
  • pliszka
  • 05/03/2024 22:58
  • A reszta jest milczeniem...
Ostatnio widziani
Gości online:0
Najnowszy:Usunięty