Nową serię domy(ze)słów traktującej o literaturze otwiera tom –  po raz pierwszy tłumaczonych –  szkiców Michela Leirisa. Autor to postać wymykająca się wszelkim klasyfikacjom. Pisarz uhonorowany prestiżowymi nagrodami, poeta, surrealista, krytyk.

Przyjaciel najwybitniejszych artystów, pisarzy
i intelektualistów epoki – Picassa, Bacona, Giacomettiego, Sartre’a, Bataille’a, Lévi-Straussa, Bretona, Césaire’a, Roussela, Jacoba, wieloletni kustosz paryskiego Muzeum Człowieka. Świadek kolejnych epok: surrealizmu, egzystencjalizmu,  srukturalizmu i poststrukturalizmu. Postać w Polsce obecna, choć z pewnością wciąż niewystarczająco rozpoznana.

Teksty Leirisa dają niezwykły – z pierwszej ręki – wgląd w kilka pasjonujących dekad francuskiej literatury. W tomie znajdują się eseje między innymi o Rimbaudzie; kapitalne, nieoczywiste odczytanie Mallarmégo; piękne i trafne rozpoznania dotyczące poezji, niesłusznie chyba zapomnianego Jacoba, esej o Bataille’u, którego myśli Leiris tak wiele zawdzięczał, rozważania o Raymondzie Queneau, Raymondzie Rousselu, surrealizmie.

„Wskutek jakiejś monstrualnej aberracji ludzie sądzą, że język powstał po to, żeby ułatwić im wzajemne relacje” – pisze Leiris, zachęcając do poszukiwania „prawdziwego sensu słowa, to znaczy szczególnego, osobistego znaczenia, które każdy musi określić sam, stosownie do upodobań własnego umysłu”. To właśnie „mowa słowa”: gra głosek i liter, myśli i obrazów, z których wyłania się literatura.

Michel Leiris (1901−1990) – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli pisarstwa autobiograficznego, twórca czterotomowego cyklu La règle du jeu (Reguła gry). Postać w Polsce obecna, choć z pewnością wciąż niewystarczająco rozpoznana. Do wydanego w 1972 roku autobiograficznego Wieku męskiego pod koniec lat dziewięćdziesiątych dołączył esej Lustro tauromachii, a kilka lat temu Noce bez nocy – wybór zapisów Leirisowskich snów. Leiris jest bohaterem monograficznych numerów „Literatury na Świecie” i „Kontekstów”.

MOWA SŁOWA. SZKICE O LITERATURZE

Michel Leiris

Państwowy Instytut Wydawniczy 2018
Wydanie pierwsze
Wybór, przekład, przypisy i posłowie: Tomasz Swoboda

materiały prasowe