| Autor |
Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
Usunięty
Gość
|
| Dodane dnia 05-07-2009 00:15 |
|
źródło: http://poezje.pl/index.php?a=txt&id=4981
Robert Miniak
Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
Często zadawanym pytaniem - szczególnie przez początkujących poetów - jest pytanie o sposób napisania dobrego tekstu literackiego.
Trudno jest jednoznacznie zdefiniować "poprawność" poetycką, ale istnieje kilka przesłanek, o których mowa będzie niżej, które być może, pozwolą zobiektywizować podejście do poezji i wprowadzić Twórców w podstawowe arkana i pojęcia teoretycznoliterackie.
Myślę też, że są też między nami tacy, którzy chcieliby odpowiedzi na pytanie, czy to co piszą jest chociażby "teoretycznie" poprawne. Chcieliby się rozwinąć literacko a mają trudności z dotarciem do fachowej literatury przedmiotu. To właśnie z myślą o nich rozwinę niżej, kilka podstawowych tez pana Krzysztofa Kuczkowskiego znanego poety i redaktora naczelnego poetyckiego pisma TOPOS o najczęściej popełnianych błędach w poezji.
Zaznaczam, że wszystkie uwagi dotyczą tzw. nurtu poezji współczesnej, bardzo oszczędnej w formie, najczęściej bezrymowej i niosącej wiele treści pozawerbalnych (pozasłownych). Proszę potraktować te przemyślenia jedynie jako kawałek tekstu teoretycznoliterackiego, nie zaś jako wyrocznię. Każda wypowiedź poetycka jest indywidualna i przez to cenna. Przykłady, których użyłem ilustrując tezy same w sobie i użyte w odpowiedniej stylizacji nie zawsze muszą być błędne. Ja sam jestem postrzegany jako anachronizujący wierszopis i - bynajmniej w niektórych nurtach tego co piszę - nie zamierzam się zmieniać.
Może jednak, komuś się przyda wiedza o najnowszych trendach w poezji polskiej i kilka drobnych uwag dotyczących tego, czego unikać w wierszach.
Może na początek - lista grzechów głównych:
1. Dłużyzny, czyli tak zwana wata słowna, wypełniacze, niepotrzebne słowa które wnoszą niewiele, długie frazy, np.:
Schowany za granatowym niebem wśród tamtej kryształowej tarczy mojego najpiękniejszego na świecie księżyca
2. Nieoryginalny, bardzo oklepany język
nie ma miłości bez radości
3. Abstrakcyjne sformułowania, brak konkretu, abstrakcyjne przenośnie
włączone sprzęgło latawca
4. Wytarte, bardzo popularne sformułowania, tzw. klisze słowne i banały
miłość jest piękna, a prawda boli
5. Pisanie rzeczy oczywistych, wiersz powinien sugerować, nie dopowiadać, rozwijać nasze zmysły i wyobraźnię poprzez omówienia czyli pisanie nie wprost
deszcz pada na ziemię a słońce świeci na niebie
6. Pompatyczność, koturnowość, zadęcie
Poezjo wielka jak wszechświat, widzę duszę Twoją
7. Naśladownictwo, wtórność
w tym miejscu warto byłoby wspomnieć o plagiatach. Nie jest błędem zacytowanie fragmentu cudzego utworu w swoim. Wiersz jest dobrem w pewnym sensie publicznym i o ile nie narusza się zasad ustawy o ochronie praw autorskich, można z niego korzystać. Jednakże uczciwością poetycka jest wyraźne podanie źródła cytatu, brak tego elementu dyskwalifikuje piszącego.
W przypadku naśladownictwa należy jednak oczywiście należy oddzielić typową (świadomą) stylizację np., na poezję Mickiewicza, która może być ładna i udana.
8. Nieporadności składniowe; zawikłania, poprzestawianie
Starał się księżyc nad rozświetloną ulicą niechybnie do celu krążyć
Taka forma najczęściej kusi młodych poetów, którzy chcieliby za wszelką cenę "udziwnić"wiersz i widzą w tym podstawę poetyckości. To nie do końca prawda. Częściej zniechęcamy odbiorcę zawiłościami i sugerujemy mu, że bardziej zależy nam na formie niż treści wypowiedzi. Jestem zwolennikiem tezy, że w najprostszych słowach można dostrzec znacznie więcej poezji niż w wymyślnych barokowych ozdobnikach. Ale to oczywiście tylko moje zdanie - RJM.
9. Rytmiczne wyboje, czyli brak umiejętności prowadzenia rytmu wiersza tak by język się nie potykał
chodzi tu o utrzymanie określonej linii melodycznej wiersza - najlepiej przećwiczyć to kilkakrotnie powtarzając utwór na głos. Kiedyś odróżniało się na tej podstawie różne rodzaje wierszy, jambiczne, toniczne itp. Stałe położenie średniówki czyli załamania głosu pośrodku wersu było elementem bardzo istotnym. "Pan Tadeusz" jest napisany trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie.
Dziś dopuszcza się duża dowolność w długości wersów. Dlatego nie musimy się już ściśle trzymać kanonów poetyckich ale należy o tym elemencie pamiętać - szczególnie przy wierszach tzw. klasycznych, (zbudowanych na zasadzie strof) a takich pojawia się wciąż sporo.
10. Niekomunikatywność, hermetyczność, zamknięcie -
wiersz powinien otwierać się dla odbiorcy i wprowadzać go w nowy wymiar, nie powinien być jasny tylko dla autora - z drugiej strony nie może być banalny. Dobry wiersz to odnalezienie kompromisu pomiędzy jednym a drugim.
Do powyższych punktów sformułowanych przez Krzysztofa Kuczkowskiego i rozwiniętych przeze mnie w przykłady i opisy dodałbym jeszcze częsty grzech poetów jakim jest mieszanie stylów, czyli używanie zupełnie nie pasujących ze sobą wyrażeń i słów. Jeśli piszemy romantycznie to bądźmy konsekwentni nie wplatajmy "silnika"atomu"; czy tik-taków w wiersz!
Zadumana mocą jastrzębowych oczu, uciekła we wrzosy pachnącę doliną
W koralowych ustach zadumanych smutkiem, mały biały tik-tak mieszał się ze śliną...
Ponadto kilka drobnych uwag dotyczących samej formy pisania. Należy pamiętać, że umieszczając wiersz upubliczniamy go, i będzie on czytany przez wiele osób. Warto zadać sobie małą chwilkę aby poprawić chociażby wielkie litery na początku wersów, zamknąć je w pełne zdania lub odrzucić. O tym problemie, wynikającym z przeklejania bez korekty wierszy pisanych w Wordzie pisałem wcześniej. Jeśli zauważymy jakiś błąd interpunkcyjny zawsze też możemy go przecież poprawić.
Jak sugeruje Krzysztof Kuczkowski należy też:
1 Być ostrożny w doborze przysłówków i przymiotników; jak wszystko jest jakieś to już potem staje się bezbarwne; księżyc srebrny, jesień złota itp.
2. Sprawdzać gramatykę, składnię (czy nie jest zawikłana) i interpunkcję; zanim się pośle (przy czym interpunkcji może w ogóle nie być - ważna jest konsekwencja - podkr. RJM)
3. Nie spieszyć się. Dopóki jeszcze myślimy o tym wierszu to znaczy, że jest nie gotowy. Może to trwać nawet rok i więcej zanim dojrzeje i się zakończy.
I wreszcie uwaga dla tych, którzy "boją się" czytać poezję współczesną albo pracować nad warsztatem.
Najważniejsze nie jest to, że się naśladuje ale jak odrzuca się to naśladownictwo kiedy zaczyna się być dojrzałym. KAŻDY kto chce zostać dobrym poetą musi przejść fazę naśladowania i powielania stylu innych - tak samo jak muzyk naśladuje sposób gry swojego mistrza zanim wypracuje sobie swój własny styl. Nikt nie rodzi się z takim pokładem geniuszu (no może poza Mozartem) by bez ćwiczenia i poszukiwania stylu od razu pisać dojrzałą i przede wszystkim dobrą poezję.
Pisanie dobrych wierszy to 30% talentu i 70% warsztatu czyli wprawek i pracy, pracy, pracy, pracy. I to nie polegającej na pisaniu swoich kolejnych produkcji i wysyłaniu do sieci ale ciężkiej pracy nad warsztatem, na którą składają się:
- czytanie poezji,
- pisanie wprawek, które nie mają być wierszami,
- robienie ćwiczeń - np. dotyczących spostrzegania szczegółu,
- poprawianie własnych wierszy, praca nad językiem i redukowanie błędów.
Poza tym, pamiętajmy, każdy popełnia błędy, zaś krytykę warto przyjąć jako naukę.
|
|
|
|
| Do góry |
|
|
| Autor |
RE: Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
evivvalarte
Użytkownik
|
| Dodane dnia 05-07-2009 11:42 |
|
a dzieki ze to wlepiłeś. Dobry tekst
|
a normalnie to jestem pieczara tak na mnie wołaja w szkole
|
|
| Do góry |
|
|
| Autor |
RE: Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
Marcin Sierszynski
Użytkownik
|
| Dodane dnia 05-07-2009 12:23 |
|
O ile Kuczkowski jest jeszcze dla mnie jakimś autorytetem, gdy "chodzi o te sprawy", to pan Miniak już nie.
Oczywiście panowie nie powiedzieli nic nowego, właściwie powielają rady dla młodych wierszopisów wykreowane już baaardzo dawno przez innych.
3) Abstrakcyjne sformułowania - "poeci atomu" oraz surrealizm w poezji jest zabroniony? Wykluczałoby to również poniekąd oniryzm.
6) Pompatyczność - dobrze stosowany patos pomaga w uzyskaniu odpowiedniego dystansu, np. sarkazmu, ckliwości peela itd. Zabranianie jest działaniem na szkodę niektórych poetów.
7) Naśladownictwo, wtórność - użycie kursywy może uratować autora od "przypisu" do wiersza. Glosy w wierszach zabierają czytelnikowi pewną możliwość interpretacyjną, odsyłając OD RAZU do źródła.
8) Nieporadności - tutaj ukłon, że w końcu p. Miniak przestał mówić z pozycji wszechwiedzącego, a dopisał owe "msz". Sądzę że p. Tkaczyszyn-Dycki używa "nieporadności" z barokowym zawzięciem, a nie przeszkadza to nikomu, przeto również trzeba to najzwyczajniej w świecie potrafić.
9) Rytmiczne wyboje - czasy, gdy chodzili po ziemi aojdowie minęły bezpowrotnie, a rewolucje w poezji zmieniły ją niemal nie do poznania. Gdy autor chce, żeby wiersz "nie brzmiał" i robi to z najwyższą premedytacją - nic nam do tego, możemy tylko wyrazić swoją dezaprobatę lub ulubienie.
10) Hermetyczność - i kolejni wybitni poeci są zdyskwalifikowani przez p. Miniaka. Neolingwista A. Sosnowski jest na przegranej pozycji, pisze "źle"?
Mieszanie stylów - a eklektyzm to również grzech, czy jeden z równouprawnionych nurtów?
Jeżeli ktoś coś potrafi, to nie warto go od tego odżegnywać. Nie śmiem twierdzić, że autor "Czarnego wesela" nie wiedział, co robi, a przykłady, które dawałem jako kontrargumenty są również i jemu znane. Jednak pisząc o "poprawności" zrobił to niedelikatnie i z punktu widzenia człowieka, który sam chciałby czytać tylko i wyłącznie takie a nie inne teksty.
Chciałbym to podsumować dwoma tylko słowami: licentia poetica.
|
| nie będziemy królami nie będziemy królami
|
|
| Do góry |
|
|
| Autor |
RE: Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
evivvalarte
Użytkownik
|
| Dodane dnia 05-07-2009 15:02 |
|
| ja uważam ze to dobre dla nic wiedzącego to co dał tycenak.
|
| a normalnie to jestem pieczara tak na mnie wołaja w szkole
|
|
| Do góry |
|
|
| Autor |
RE: Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
Usunięty
Gość
|
| Dodane dnia 05-07-2009 15:19 |
|
Cytat: właściwie powielają rady dla młodych wierszopisów wykreowane już baaardzo dawno przez innych.
Oczywiście, i bardzo ważne jest to co podkreśliłem w Twojej wypowiedzi
Cytat: 8) Nieporadności - tutaj ukłon, że w końcu p. Miniak przestał mówić z pozycji wszechwiedzącego, a dopisał owe "msz" .
Ekhm, w trzecim akapicie wyraźnie mamy:
Cytat: Proszę potraktować te przemyślenia jedynie jako kawałek tekstu teoretycznoliterackiego, nie zaś jako wyrocznię.
Wszystko to co Marcinie wyłapałeś jest teoretycznie słuszne, ale musimy mieć w pamięci, że ten rady są skierowane - jak sam to zauważyłeś - głównie dla młodych wierszopisów. Niczego im się przecież nie narzuca.
Trudno żeby odnosić je do tekstów dojrzałych autorów, czy konfrontować z pewnymi kierunkami w poezji, nie taki przecież był cel ów artykułu.
Cytat: Jednak pisząc o "poprawności" zrobił to niedelikatnie i z punktu widzenia człowieka, który sam chciałby czytać tylko i wyłącznie takie a nie inne teksty
"lista grzechów głównych" dotyczyła tylko pisania, czytanie to zupełnie inna bajka. Na czym miałaby ta "niedelikatność" tutaj polegać?
|
|
|
|
| Do góry |
|
|
| Autor |
RE: Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
Usunięty
Gość
|
| Dodane dnia 05-07-2009 16:36 |
|
Oczywiście panowie nie powiedzieli nic nowego, właściwie powielają rady dla młodych wierszopisów wykreowane już baaardzo dawno przez innych.
Prawda, ale potrzebne nam było takie coś na portalu. A istnieje coś takiego co można by nazwać błędami charakterystycznymi osób zaczynających pisać i sądzę, że lektura tych zasad może im pomóc znaleźć odpowiedź na kilka pytań.
|
|
|
|
| Do góry |
|
|
| Autor |
RE: Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
Marcin Sierszynski
Użytkownik
|
| Dodane dnia 05-07-2009 22:16 |
|
tycenak, takie rady zawsze biorę za gwałt na wolności twórczej. Gdy ktoś bezpośrednio zwraca się do autora o porady, nie ma w tym nic złego. Jeżeli zaś ktoś puszcza owe w świat, powinien się narażać na kontrargumenty, z których postronne osoby mogę wykreować własne stanowisko. Mem "sławny i uznany" robi jednak swoje i warto trochę podyskutować.
I racja, zapomniałem o tym sformułowaniu, odnośnie "wyroczni". Mój błąd, kajam się.
Niedelikatność był popełnił już w tytule. Wyraźnie jest naznaczone, co wydaje się być "dobre", a co "złe".
LittleRedRose - błędy charakterystyczne, zgodzę się z tym. Problem zaczyna się, gdy nie mamy do czynienia z początkującym wierszoskładem, a z dojrzałym autorem ze świadomą linią poetycką. A w liternecie nie możemy mieć pewności, kto jest po drugiej stronie kabla. Wtedy powyższe rady funta kłaków warte, pozostaje nam tylko wybór - doceniamy, lub nie. Zdaję sobie sprawę, że Robert Miniak mówi tu o początkujących, ale takie widzenie może się przełożyć także na pozostałe odbieranie tekstów. Przykład: dyskusja zapoczątkowana przez Igora Stokfiszewskiego o roli krytyków (kreujących nasze postrzeganie literatury, m.in. podobnymi co wyżej omawiany).
|
| nie będziemy królami nie będziemy królami
|
|
| Do góry |
|
|
| Autor |
RE: Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
Usunięty
Gość
|
| Dodane dnia 07-07-2009 20:51 |
|
Cytat: Zdaję sobie sprawę, że Robert Miniak mówi tu o początkujących, ale takie widzenie może się przełożyć także na pozostałe odbieranie tekstów.
No to w czym problem raczej nie wydaje mi się, żeby zaawansowany pisarz z dorobkiem szukał podobnych rad, a nawet gdy je znajdzie w Internecie nie odczyta je jako skierowane przeciwko jego twórczości.
|
|
|
|
| Do góry |
|
|
| Autor |
RE: Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
Marcin Sierszynski
Użytkownik
|
| Dodane dnia 22-07-2009 11:05 |
|
Jak się patrzę na historię kształtowania Młodej Polski, to miewam wątpliwości. 
|
| nie będziemy królami nie będziemy królami
|
|
| Do góry |
|
|
| Autor |
RE: Robert Miniak - Podstawowe zasady pisania dobrych wierszy
|
|
Usunięty
Gość
|
| Dodane dnia 21-02-2010 14:36 |
|
| To co, wg tych panów, w wierszu może być?
|
|
|
|
| Do góry |
|
