Proza »
Inne » Strasne zdarzynie w piykny wsi
Downo, downo tymu, w dłolinie miydzy górami usdłowiła się dłoś duzo wieś.
Na wiyrchu głór zilyniły się igliastło- liściaste liasy, alie przwozały igloki,
takie jak: smreki, jełki, młodrzywie i słosny.
Wyglodało tło tak, kieby piykne maliowidło łoprawił w romy.
Przycyniła sie dło upiyksynio tegło terynu bez przypodek, ciyzko ludzko harówka.
Cłowiek nie łodrazu wzion se głotowo ziymie do łoranio i sionio zbłozo i wszyćkik innyk płodów, płotrzebnyk mu do zycio. Jak kcioł mieć wiycy płola, karcłowoł córoz wyzy zarłośniyte lasami, spadziste głóry, gdzie łokropnie cyzkło było wyjechać wołym. A wtyncos, inło wołów, a nawet krów dło robiynio w płolu się uzywało.
Musioł se zrobić wóz, i łobić blachom kłoła, bło przecie drewniane, chytkło by się zdarły pło
kamienisty górski dródze. A było tło w casak puga, sierpa, bron i sionio zbłozo z łoktuse.
Zaś zeby młozna było zasioć, wyrłobioł pło wykarcłowaniu lasu, z natury kamienisto, górsko ziymie. Lotegło cało familijo po łoraniu, có roku zbierała kamiynie do kłosycków, upliecionyk (zazwycoj dziadkłowymi) rykami. Uzywało sie dło tegło wiciny i kłorzyni jołowca, ktłorego tam nie brakłowało. Nojwiycy było nazywanegło śrebnym.
Kamiynie suło się na płocotku i na kłójcu płola, a casym, jak za daliekło było nosić, tło i na śrłodku. Na takim płólku było dwie, abło trzy kypy, bło tak je nazywajo do dzisiok i do dzisiok se tam lezo. Z casym łobrosły w róźniste płożytecne krzoki. Maliny, cyrnice, dziki bez i piyknłości kaline. Na wiyrchu rłosła trowa, a wni zioła i pochnoce jagłody.
Casym swychać było tyrkłotanie ze śrłodka kypy grzechłotników i kazdy sie boł chłodzić po ni w błosu. Kłolie kyp rłosły tyz trześnie, có mają słodziutkie łowłoce, zółte, cyrwone i corne, z cegło nojbardzi ciesyły sie dzieciska. Inne drzewa, tyz se tam chytnie nalazły miyjsce dło zycio. Przewoznie jasiynie, a nawet dzikie jabłónie i gruski. W jesieni łobiyrało się z liści jasiynie i susyło na zime, bo je straśnie lubiały jeś kłozy.
Pólka były woskie i dugie, a kazde sie jakłosik nazywało, np. Na Hyrbie, U jabłónki, W Łosickak, bło jagzeby któ wiedzioł, gdzie mo zbłoze, a gdzie zimnioki.
Schłodziły spłod lasu, aze nad same chałpy. Łoddzielone były płomiedzuchami, ktłore wyglądały jak schłody. Nojwceśni rłosła na nik bujno trowa i baby zyny je sierpym, znłosiły w łoktusie na plecak lo krów, zeby spłokojnie stoły przy dłojyniu.
Któ miyszkoł płod słójcym, jak inło śniyg stajoł, sed łorać i sioć zbłoze. A któ miyszkoł pod zopac, musioł jesce płocekać, bło tam śniyg lezoł dłuzy, tło i siecynie było płotym późnijse.
Jak sie zacynała wiesna, tło piyrso biylućkło łozkwitała tornina. A jak sie łozkwitło wszyćkło co tam rłosło, tło sie nie do łopisać jak przepiyknie wyglodały dokłolutka, malłowane róznymi kłolorami głóry.
Bez śrłodek dłoliny ciogła sie jak stoska płozakrycano dróga, a kłolie nie straśnie wartko płynyła rzyka. Przwoznie łobrłośniyto była wzdłuz łolsynami i wielgimi liściskami płodbiołu.
W tyk casak w rzyce było duzło ryb takik jak: pstrogi, szczeble, głowoce, a trafiły sie tyz gady włodne. Az strak było wsadzić ryke za pstrogiym, bło uny lubiały siedzieć w jazak, jak i gady, i młozna było zamias pstroga wyciognoć gadu.
Za zycio młoik pradziadków były tyz raki. Chytali je dło konewki ze światłym w śrłodku. Włziły tam same. Płotym je ciskali na wrzoco włode. Tło było strasne.
Nade drógom, u płodnózo głór, stoło có kawołek pło pore chałp, tak ze sześ, siedym, albło i wiycy, i nazywały się rłolami , np. U Knopa, Na Mojówce. Łoddalone były łod siebie nie az tak daliekło. Pewnie wziyny sie te nazwy łod nazwisk miyszkajców. Wszyćkie chałpy, były z grubyk, drewnianyk boli, umsone płomiydzy niymi mechym, a spary miały zalepione glinom i płomalłowane na niebiskło. Dachy były słómiane, płoniektore z gontów, a kazdy zakójcony szczechom. Inło jedna chałpa we wsie, była murłowano z cyrwone cegły. Cymu inło jedna? Chałpy głospłodorze stawiali z drzewa wyciytegło w swłoim liesie, bło nimieli skod brać piniydzy. Nafte dło lamp kupłowali ze jojka, masło i syr jak płosprzedali na jarmaku.
Włościciel murłowanki wyjechoł dło Jameryki, i jak sie wrłócił za dwa roki z dularami, tło se wybudłowoł (na tamte casy) wile. Wszytcy godali na niegło Amerykon. A ze widocne były kłolie niegło przycynki grłosa, tło i dziywuchy zaprosały gło chytnie na płotajcówki dło swłoje chałpy. Zawse tło kupi cyrwone kłorolie, abo jakik cukierecków przyiniesie.
Nie był az taki piykny, alie i nie cołkiym dłonicegło, tło sie chytkło wziyna za niegło Józka z Lipówki. Una, jak zodno inno; pewnikiym wiedziała có z chłopym rłobić, tło tyzta zawsze jekiśik ze wsie płodłaził dło nie. A ze u Amerykana cuła dulory, nic wiycy nie było płotrza. Jagzeby młogła tako grotke przepuścić. Godali ło nie, baba jak łania, tło i Amerykon wsiok pło samo copke.
W jegło chałpie pokruś Józki, dzioło się straśnie źlie. Mioł un marniutko babinke, słabłowito na zdrłowiu, nie tło có Józka, dłuzo młodso i dło tegło śwarno. Zacon sie znycać nad swłojom babinkom, łocioz ta nie wszyćkło wysło płoza mury wile. Jak płojechoł dło lasu pło chłojne, na ścilynie w stojni, kozoł i sciupać sikiyrom na gnotku cało fure te chłojny, ktłoro już wceśni przywióz. (Chłojne i liście wygrabione w liesie, ścieliło sie płod bydło, rłobił się z tegło gnój, ktłory w zimie na sonkak, zeby lekcy było, wywłozili głospłodorze na płola, bo inło tak się wtyk casak uprawiało ziymie.)
Jak sie wrócił z liasu, a una nie ściupała całe fury chłojny, tło je źgoł paluchym płod ziobra.
Nie godała dło ludzi có un i jesce rłobił, bło sie gło cliwło boła, alie i tak skodsik wiedzieli.
Im dłuzy sie gził z Józkom, tym bardzi płodupodała na zdrłowiu jegło babinka. Juz prawie nie stawała z łózka, a wyglodała, jakby miała kłości obwlecone skurom. Na wiesne łozesła się pło wsi wiadomoś, ze amerykanłowa te nłoce umarła. Niedugło pło płochłówku, wysły zopowiedzi Józki z Amerykanem.
Pore dni przed ślubym, płosed un ścinać ze swłoim bratym w zagojniku kłole rzyki wielgachne łolsyny.
Płodciyni jedne, i jak lieciała na ziymie , to urwała wiyrch u te, có stoła kłolie nie, a tyn jak spodoł, wbił sie prłostło w gowe Amerykana. Jegło muzg łoprysnył sie pło ziymi i dugło tam jesce lezoł. Łokropny tło był wypodek.
Ludzie we wsie godali, ze gło tak Pon Bócek płokorał za te biydulke babinke jegło, có je żywcym zamycył na śmierz.
łoktusa – prześcieradło, płod słojce- południe, zopac –północ, konewka – drewniane wiadro,
chłojna –gałązki z igliwiem, śmierz – śmierć, trześnie – czereśnie, cliwło- bardzo. Jaz – wnęka przy brzegu między dużymi skałami, wygóniskło- łąka, gdzie odpoczywali pastrze, gnając bydło do pasienia na polany leśne.
Poleć artykuł znajomym
Pobierz artykuł
Dodaj artykuł z PP do swojego czytnika RSS
Julka · dnia 10.05.2010 09:24 · Czytań: 1275 · Średnia ocena: 4 · Komentarzy: 19
Inne artykuły tego autora: