Eric-Emmanuel Schmitt, z wykształcenia doktor filozofii, zrezygnował z prowadzenia wykładów na francuskim uniwersytecie, by wybrać karierę pisarza. Początkowo tworzył ambitne dzieła, które czytali i rozumieli tylko jego koledzy po fachu, jednak prawdziwą pasję odkrył, gdy zaczął pisać dla „zwykłego człowieka”, ubierając filozoficzne poglądy w prosty języki i ciekawą fabułę.

*

„Pamiętam noc, podczas której urodził się pomysł na tę książkę […] tego wieczoru pierwszy raz w życiu przeczytałem ewangelie. Wszystkie cztery. Po kolei. Bez przerwy. W kolejności, w jakiej zostały ułożone. Noc lodu i ognia. Sprzeczne uczucia”.

Autor Ewangelii według Piłata metaforycznie nazywa swoje dzieło piątą ewangelią. W rzeczywistości jest ono literacką wersją przedstawionych na kartach Nowego Testamentu wydarzeń związanych z życiem, śmiercią i zmartwychwstaniem Jezusa.

*

Książka przyciągnęła mnie nazwiskiem twórcy Oskara i pani Róży, Mojego życia z Mozartem, czy wystawianych na deskach teatrów Małych zbrodni małżeńskich. Ponadto zbieg okoliczności sprawił, że nieco wcześniej trafiło do moich rąk Zmartwychwstanie Josha McDowella, którego autor przeprowadza intelektualne, oparte na formule procesu sądowego, badanie wiarygodności faktu zmartwychwstania Chrystusa. Ewangelia według Piłata wydawała się być pokrewna tematycznie, a moja dociekliwość zazwyczaj sprawia, że próbuję zgłębić daną problematykę z różnych punktów widzenia.

*

Dzieło Schmitta składa się z trzech części. Śmiało możemy rozpocząć czytanie od ostatniej, czyli Dziennika skradzionej powieści, odkrywającej w interesujący sposób kulisy powstawania utworu, warsztat pracy pisarza i historię pewnej kradzieży, która spowodowała, że autor w tajemnicy przed wydawcą musiał w pośpiechu odtwarzać swój siedmioletni dorobek. Najbardziej zaskakuje finał tej opowieści, będący według osób wierzących wynikiem działania „palca Bożego”.

*

Pierwsza część Prolog, to poprowadzona w narracji pierwszoosobowej relacja Jeszui (Jezusa) opowiadającego o swoim życiu cieśli, o nagłej przemianie osobowości po śmierci ojca Józefa, o czystej, odwzajemnionej miłości do pięknej Rebeki, o niespodziewanej mocy czynienia cudów i o rodzącej się powoli świadomości mesjaństwa. Istotną rolę w tekście odgrywa postać Jehudy (Judasza), którego zdrada interpretowana jest jako gest przyjaźni i miłości. Relacja Jeszui, wykraczająca mocno poza faktyczną treść Nowego Testamentu, pokazuje jego dzieło z ludzkiej perspektywy, pozwala czytelnikowi dość dokładnie poznać emocje przyszłego Zbawiciela. W rzeczywistości, w Biblii, tylko w bardzo nielicznych momentach zobrazowane są uczucia Jezusa, podczas gdy większą część zapisu stanowią relacje dotyczące Jego słów i czynów.

*

Część główna książki przybiera postać epistolarną. Piłat, namiestnik cesarza rzymskiego w Jerozolimie, pisze, w formie listów do brata „Drogiego Tytusa”, codzienne sprawozdania z wydarzeń związanych z osobą Jeszui. Tytułowy bohater jest człowiekiem wysoce racjonalnym, zręcznym politykiem, potrafiącym szybko przejrzeć intencje przeciwników i rzekomych sprzymierzeńców.

„Mój umysł jest jak skalpel chirurga celujący w sam środek rany, a mylę się bardzo rzadko”.

Jedyną słabością Piłata jest jego żona, Klaudia Prokula, piękna, niezwykle inteligentna i niezależna, a jednocześnie bardzo uduchowiona kobieta. W tekście ma miejsce poruszająca scena, kiedy Jeszua odwiedza cierpiącą z powodu trwającego od dawna krwotoku, bladą i bardzo osłabioną Klaudię.

„Ten człowiek spędził przy niej całe popołudnie. Jeszcze tego samego wieczoru krew przestała wypływać z ciała Klaudii. […]

- Co on ci zrobił?

- Rozmawialiśmy tylko, nic więcej.

- Jak to, nie dotknął cię nawet, nie osłuchał? Nie zastosował żadnej maści czy innego smarowidła? Jak on temu zaradził?

- Cały czas tylko rozmawialiśmy. I powiedzieliśmy sobie tyle rzeczy…

Nie miała jeszcze siły opowiadać, ale uśmiechała się do mnie”.

Któż nie zna uczucia bezradności, gdy nikt nie potrafi ulżyć naszemu cierpieniu? Uzdrawiająca wizyta najlepszego lekarza i psychoterapeuty świata była dla Klaudii wspaniałym doświadczeniem, które na zawsze odmieniło jej życie.

Innym, wyjątkowo barwnym bohaterem powieści, jest Kraterios, filozof cynik, dokonujący każdego ranka jawnego aktu masturbacji jako czynności oczyszczającej ciało i umysł. Jego zachowania i wypowiedzi, leżące zawsze na pograniczu dobrego smaku, mają wydźwięk filozoficzno-humorystyczny i niezwykle ożywiają akcję utworu. Oczekuje się wręcz „występu” Krateriosa na kolejnych stronicach książki.

Na uwagę zasługuje również Fabiusz – młodzieniec o niezwykłej urodzie, uwodziciel kobiet „zażywający sławy rozpustnika”, który ma już dość swojego lekkomyślnego życia, więc podróżuje, by spotkać człowieka z przepowiedni wróżbitów:

„Ukaże się nam król. Nowy władca. Młody człowiek, który zostanie królem świata. Jego królestwo obejmie cała ziemię”.

Choć nie nazwałabym powieści – detektywistyczną, przeważająca część akcji utworu skupia się na prowadzeniu śledztwa. Ileż racjonalnych rozwiązań znajduje Piłat na wieść o zaginięciu ciała Jeszui, a później o jego pojawianiu się wśród ludzi. Kolejne wnikliwie sprawdzane podejrzenia okazują się być nietrafne.

„W każdym razie nie mam w tej chwili żadnego nowego tropu i pętam się po Jerozolimie w pościgu za rozkładającym się już trupem, którego uparłem się mimo wszystko ponownie oddać we władanie robakom, oficjalnie i spektakularnie, […]”.

 *

Z jakim przekonaniem zostaje Piłat, z jakim Klaudia, Fabiusz, Kraterios - dowiemy się, przeczytawszy powieść Schmitta. Być może jedną z tych myśli zdołamy przyjąć jako swoją w odniesieniu do wydarzeń nowotestamentowych.

Książka napisana jest barwnym, żywym językiem i mimo epistolarnej formy posiada dosyć dynamiczną fabułę.

Ponadto z uśmiechem i być może ku pokrzepieniu nas, autorów z PP, dodam, że zauważyłam w niej dużo zaimków.