Wyrzuty sumienia Kanady - recenzja książki "27 śmierci Toby'ego Obeda" J. Gierak-Onoszko - Vanillivi
Publicystyka » Recenzje » Wyrzuty sumienia Kanady - recenzja książki "27 śmierci Toby'ego Obeda" J. Gierak-Onoszko
A A A
  • Autor książki: Joanna Gierak-Onoszko
  • Gatunek książki: literatura faktu
  • Tytuł: 27 śmierci Toby'ego Obeda
  • Kategoria: literatura piękna
  • Wydawnictwo: Dowody na Istnienie
  • Forma książki: reportaż

Przyjemna okładka debiutanckiej książki Joanny Gierak-Onoszko „27 śmierci Toby’ego Obeda” w żaden sposób nie przygotowuje czytelnika na konfrontację z opisanymi w reportażu historiami. Narodowe symbole Kanady: góry, liście klonu, kije hokejowe i niedźwiedzie składają się na kolorowy patchwork niczym z pocztówki, przywodząc na myśl wizję społeczeństwa tolerancyjnego i otwartego, w którym obok siebie bez większych zgrzytów funkcjonować mogą kościół i meczet. Autorka boleśnie rozprawia się z tymi stereotypowymi wyobrażeniami, ukazując niewyobrażalny koszmar, o którym do dzisiaj wielu woli nie wiedzieć.

Joanna Gierak-Onoszko przedstawia wydarzenia, które rozegrały się w najodleglejszych prowincjach Kanady, w odciętych od świata wioskach, zagubionych wśród tundry, klifów i lodowców. Na tych terenach od połowy XIX wieku przez ponad sto lat indiańskie, inuickie i metyskie dzieci były odbierane rodzicom. Przymusowo umieszczano je w oddalonych o setki kilometrów od domu szkołach z internatem, gdzie musiały szybko zapomnieć o rodzinnym języku i wierze. W założeniu twórców szkoły finansowane przez państwo i zarządzane przez katolickie i protestanckie kościoły miały spełniać dla swoich wychowanków misję cywilizacyjną i przygotowywać ich do życia w nowoczesnym społeczeństwie.

W rzeczywistości dzieci wynaradawiano; padały one również ofiarą wszelkiego rodzaju przemocy: psychicznej, fizycznej i seksualnej. Była to przemoc systemowa. Po przybyciu do placówki odbierano im imiona i nadawano numery, rodzeństwa rozdzielano, za porozumiewanie się w kriiinuktikut czy po odżibwejsku groziły surowe kary. Standardem było dotkliwe bicie, upokarzanie i głodzenie. Nierzadko dochodziło również do gwałtów i wyrafinowanych tortur. Izolacja geograficzna i brak jakiejkolwiek kontroli sprawiały, że miejsca te stanowiły prawdziwy raj dla psychopatów i sadystów. Sytuację dodatkowo pogarszały złe warunki mieszkaniowe i sanitarne.

Punktem wyjścia do opowiedzenia losów Ocaleńców (jak nazywa się w Kanadzie absolwentów residential schools) autorka uczyniła słynną sprawę Anderson przeciwko Kanadzie. Już w pierwszym rozdziale poznajemy losy jednego z absolwentów szkoły z internatem, pochodzącego z Labradoru i wymienionego w tytule Toby’ego Obeda. W jego przypadku odebranie rodzicom we wczesnym dzieciństwie i pobyt w szkole doprowadziły do kolejnych niewyobrażalnych tragedii, który odbiły się na wszystkich sferach życia. Po raz ostatni serce Toby’ego pękło, gdy w 2008 roku w swoich przeprosinach premier Stephen Harper pominął absolwentów szkół z Nowej Funlandii i Labradoru. „27 śmierci Toby’ego Obeda” stanowi w dużej mierze opowieść o tym, jak trudna – również współcześnie – staje się walka o uznanie krzywd, nawet gdy te są dobrze udokumentowane.

Jednym z najbardziej wstrząsających aspektów książki jest także ukazanie mechanizmów, które powodują dziedziczenie traum. Poznając szokujące wyznanie polityka wywodzącego się z rdzennego ludu Sagkeeng (Manitoba) Phila Fontaine’a czy historię zatrudnionej w Szkole św. Anny w Fort Albany zakonnicy Anne Wesley, dostrzegamy, jak nieoczywisty staje się podział na ofiary i katów, gdy nakręcająca się spirala przemocy powoduje powtarzanie tych samych krzywd w kolejnym pokoleniu.

„27 śmierci Toby’ego Obeda” to uniwersalna, wieloaspektowa opowieść o zbrodni i winie bez kary. To książka o trudnych rozliczeniach z przeszłością, która przywodzić może na myśl słynny film braci Sekielskich „Tylko nie mów nikomu”. Autorka oddaje w niej głos osobom zwykle funkcjonującym na marginesie społecznej świadomości, wykluczanym i marginalizowanym. Ich opowieści niejednokrotnie mogą szokować.

Podczas lektury warto zwrócić uwagę także na sposób narracji i konstrukcję książki. Joanna Gierak-Onoszko stosuje niejednokrotnie chwyty, które znamy z najlepszej beletrystyki. Zaciekawia, odpowiednio dozując napięcie, kreśląc słowami niemalże filmowe kadry. Te zabiegi nie mają jednak na celu zabawy formą, lecz przedstawienie historii Ocaleńców w sposób, który pozwoli czytelnikom na możliwie jak najgłębszą refleksję i współodczuwanie.

Poleć artykuł znajomym
Pobierz artykuł
Dodaj artykuł z PP do swojego czytnika RSS
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • E-mail znajomego:
  • E-mail polecającego:
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • Znajomy został poinformowany
Vanillivi · dnia 21.08.2020 14:53 · Czytań: 43436 · Średnia ocena: 5 · Komentarzy: 3
Komentarze
Kazjuno dnia 06.12.2020 18:31 Ocena: Świetne!
Recenzja, Mad, powiedziałbym dosadna. Przywołała mi znane dramaty Polek w Niemczech, którym Jugendamt odbiera dzieci (często pod nie do końca zasadnym pretekstem) je wynarodawia, zakazując mówienia w ojczystym języku, a kierując nie rzadko do małżeństw jednopłciowych i sprowadzając na nie dodatkową traumę. Czasem te dzieci także są molestowane seksualnie.

Opisywane zwięźle przez Ciebie przypadki opisów Joanny Gierak Onoszka wskazują na wielkie dramaty takich dzieciaków i znakomite pióro opisującej je Autorki.
Współczesne niemieckie akcje Jugendamt'ów stosowano już w epoce hitleryzmu także wobec polskich i niebieskookich blondasków/blondasek z innych słowiańskich krajów. Wówczas dzieci musiały spełniać kryteria rasowe.

Widziałem film o "rasowej urodzie" Czeszce, którą zapłodnić miał blond esesman. Eksperyment się nje udał bo "nadczłowiek" okazał się pederastą.

Chyba jeszcze nie przeprowadzono psychologicznych badań, jaki efekt na psychikę dzieci odebranych biologicznym rodzicom i przydzielonych jednopłciowcom, będzie miał na ich dalsze życie. Ale nie wykluczam, że opłakany.

Jak widzisz, Mad, twoja recenzja książki, do przeczytania której mnie zachęciłeś, zadziałała na mnie typowo: "Uderz w stół, a nożyce się odezwą".
Więc dałeś mi okazję do poszczekania na "nowoczesną pedagogikę" sąsiadów zza Odry.

Mocna recenzja.

Pozdrawiam, Ma
Usunięty dnia 28.01.2021 01:52
hm
Vanillivi dnia 27.03.2021 18:23
Kazjuno, dziękuję za komentarz. Za pomyłkę absolutnie się nie gniewam. Co do meritum: nie wiem, czy wynika to z nieznajomości książki i poruszanej w niej tematyki, ale zestawiasz ze sobą rzeczy nieporównywalne. Zakładając nawet, że faktycznie niemieckie sądy preferują obywateli niemieckich przy udzielaniu opieki nad dziećmi, to nie da się tego porównać do tego, co działo się w Kanadzie: nie chcąc za bardzo spoilerować, w książce jest m.in. opis biskupa, który dla zabawy ku uciesze publiki raził dzieci prądem na krześle elektrycznym, zakonnicy, która zmuszała dzieci do jedzenia własnych rzygowin, czy problem gwałtów i pedofilii. Także ja bym w tym kontekście nie narzekała tak bardzo na "nowoczesną pedagikę", a wręcz przeciwnie.
Polecane
Ostatnie komentarze
Pokazuj tylko komentarze:
Do tekstów | Do zdjęć
Marek Adam Grabowski
25/03/2023 10:32
Bardzo dziękuję. Autor rozwija się pisząc. Pozdrawiam »
Kazjuno
25/03/2023 09:06
Podpisuję się pod komentarzem Darcona. Na twoje świetne… »
pociengiel
24/03/2023 23:53
Podoba się. »
Marek Adam Grabowski
24/03/2023 21:12
Dziękuję za miły komentarz. Zastanawiałem się jak ten… »
Darcon
24/03/2023 20:41
Dojrzała proza, wiarygodnie przedstawieni małoletni… »
Darcon
24/03/2023 20:36
To dopiero początek, więc trudno utwór ocenić, ale piszesz… »
Darcon
24/03/2023 20:33
Bardzo dobry odcinek, Marku. Pierwsze części traktowałem z… »
mike17
24/03/2023 16:51
Pięknie jest wspominać szczerozłote chwile, kiedy światem… »
TakaJedna
24/03/2023 12:11
chyba powinno być "drogi" wszechświatów,… »
neandertal
23/03/2023 06:48
Dzień dobry, Bardzo dziękuję za wypunktowanie błędów.… »
pociengiel
22/03/2023 21:34
dzięki wersja po poprawie »
Lilah
22/03/2023 20:50
* przeze mnie :) »
TakaJedna
22/03/2023 15:50
Przepraszam, że się wtrącę A nie powinno być… »
Korektorka
22/03/2023 14:01
Dzień dobry, Ciekawy tekst. Mam trochę uwag:… »
ajw
22/03/2023 11:10
Niby "brak zasięgu", a tu takie rzeczy w zasięgu… »
ShoutBox
  • Zola111
  • 25/03/2023 01:21
  • Gdyby ktoś już miał wiersz na Zaśrodkowanie: [link]
  • TakaJedna
  • 22/03/2023 10:30
  • Ja to na ten przykład nie wiem, czego chcą inni, bo kuli kryształowej nie było już w sklepie. O, jaki ładny dzień za oknem.
  • Marek Adam Grabowski
  • 22/03/2023 10:17
  • Zastanawiałem się czy odezwać w sprawie. Niektórzy tutaj chcą tylko wazeliny. Na merytoryczne komentarze nie odpowiadają lub reagują hejtem. Niech się potem nie dziwią, że nie ma dyskusji.
  • TakaJedna
  • 21/03/2023 22:44
  • Nie narzekaj, zawsze może być lepiej.
  • ApisTaur
  • 18/03/2023 11:12
  • Co się ludziska dziwicie brakiem komentarzy, przy dzisiejszym wtórnym analfabetyzmie. Jeśli poezja, to w raperskim stylu, jak proza, to lepiej w formie SMSowej, bo gubią wątki. Idiokracja w rozkwicie.
  • zawsze
  • 17/03/2023 21:18
  • Cobro, u mnie raczej ani trochę, mam nadzieję, że u Ciebie lepiej :) :*
  • mike17
  • 17/03/2023 17:05
  • Dobrze prawisz, Zbyszku, a swoją drogą, kopę lat :) Pozdro :)
  • Zbigniew Szczypek
  • 17/03/2023 16:51
  • Czasami lepiej dać sobie spokój z komentami Michale, bo obrazisz Najwyższy Wymiar Prawdy
  • Zbigniew Szczypek
  • 17/03/2023 11:58
  • Dziś, dla wielu, ta strona jest "zacofana". I rosną nam pokolenia "wszystkowiedzących" polityków, ministrów i dziennikarzy, wystarczy poczytać pierwszy lepszy artykółl w prasie, wiadomości itp.Tragedi
Ostatnio widziani
Gości online:18
Najnowszy:dddddddddddddddd
Wspierają nas