Przeklynto familijõ - Matwiej
Proza » Bajka » Przeklynto familijõ
A A A
Od autora: Zapraszam do lektury bajki, którą napisałem po śląsku. Przijymnego czytaniŏ.
Klasyfikacja wiekowa: +18

Hyn daleko, jakiś dwiesta metrów za wielkom hołdom pod Rybnikiym, stoła chałpa. W nij żyli Berta z Alojzym i jejich cera Ana. Dziołcha miała już siedminoście lot. Była fest gryfno yno ciongle łaziła umazano i w dziurawych szmatach. Alojz z Bertom byli biydnymi bambrami. Na małej zegrōdce mieli roztomańte gymizy. Co sobota sprzedowali je na torgu we Rybniku i z tego mieli piniondze na chlyb. Ana się fajnie chowała i była bardzo mondro. Niy łaziła do szkoły yno uczyła się w doma ôd ôjcōw.

W zicher kwietniowy piōntek bez wieś przejyżdżoł ksionże Achim ze swojim wojskym. Zocno i tako spokojno wydała mu się ta wieś, to tyż stwiyrdziōł, że przeczekajōm tam noc i dalij wyruszōm bez dziyń. Sołtys wyprawił na ta ôkazja przijyńcie. Nojprzōd kozoł ubić świnioka i prziniyść dużo gorzoły. Wszyscy bawiyli sie wyśmiynicie, a sōm ksionże naromboł sie do nieprzitōmności. Bez dziyń zamiast gnać dalij w drōga, nojprzōd polecioł za stodoła sie wyrzigać. Zarozki potym polecioł do rzyczki sie ôkompać. Seblyk sie do saga i wloz do wody. Skokoł w tyj wodzie choby gupi. Zimno woda wartko go ôrzyźwiła. Jednak dopiyro to co ujrzoł jak keryś roz wychynył sie z wody, ôtrzyźwiło go całkiym. Ano, na drugim brzegu ujrzoł młodo i ganc piykno dziołcha. Na tyn widok go zamurowało. Stanōł we wodzie, kerŏ siyngała mu do kolan. Dziołcha zejrzała gołego chopa, kerymu zwisoł pulok i gibko pitła w krzoki. Młody ksionże chcioł lecieć za niom ale praje przilecieli jego rycerze.

- Trza jechać dalij Panie, bo król czekŏ - zawołali i pōmōgli Achimowi sie ôblyc.

Jeszcze yno podziynkowoł sołtysowi za gościna i pojechoł dalij w strona królewskigo zōmku. Cołkõ drōgã i kolejne dwa miesionce ksionże sztyjc myśloł ô piyknej dziołsze znad rzyki. - Co żeś Ty za jedno? – zastanŏwioł sie i po nocach niy umioł spać. Minyły dwa miesionce a ôn musioł siedzieć na zōmku bo jego fater ledwa zipioł. - Jak mom ôbjońć trōn to musza se libsta znojść. Jak pōmyśloł tak tyż zrobiōł. Padoł to fatrowi a tyn doł mu dwa tydnie na szukani. Potym bydzie musioł przejońć ôbowionzki króla i na szukani niy bydzie mioł czasu. Fater padoł mu tak: - Jak se terozki baby niy znojdziesz to potym trefi ci sie tako hetera jak twoja matka. Weźniesz ślub polityczny i nawet niy bydziesz umioł sie jej pozbyć po cichu. Tako wieśniaczka to umi wyrobiać cuda we wyrze, a keby ôroz sie straciła to żōdyn by jōm niy szukoł.

Z błogosławiyństwym króla ksionże pojechoł szukać swojij libsty. Przijechoł do wsi kaj wtedy sie zatrzimali i zaczōn pytać wszyskich ô piykno dziołcha znad rzyki. Chodził ôd chałpy do chałpy ale nikaj niy znoloz tyj jednyj kerŏ wtedy widzioł. Już praje dwa tydnie szukoł i nic. W kōńcu zrezygnowany siŏd nad rzykom i czekoł na cud, że ôna przidzie. Taki siedzyni go zmynczyło i usnōł. Ôbudziło go dopiyro szturchnyci w ramie. Jakiś taki mocne. Jak sie ôbudził to zdymbioł. Było już ganc ćma. Na niego gapiyły sie dwa ślypia, a za prawo szłapa coś go zaczło tarmosić. Wilki prziszły sie nafutrować a ôn był bezbronny. Już myśloł, że je po nim. Rozszarpiom go. A ludzie we wiosce ôstrzegali go przed wilkami. Kronżyły legyndy ô wilkach żyjoncych w lesie, kere porywajōm i pożyrajōm ludzi. Bestoż tymi lasami we nocy nikt niy podróżowoł. Z jednyj strony ludzie we wiosce sie boli, ale z drugij przez te wilki kożdy boł sie ich napaść. Prziwykli do tego, że tam sōm i na noc zawiyrali sie we swoich chałupach.

Terozki sōm był ôfiarōm tych bestyji. Zajrzoł im głymboko w blyszczōnce ślypia i rzykoł coby go gibko zagryzły. Kedy dupny pysk zbliżōł sie do jego gowy zawrzył ôczy i ôbrōcił w bok ôdsłoniajonc tyntnica. Pewny rychłej śmierci, kero jednak niy prziszła. Ôtworzōł ôczy i ujrzoł jeszcze trzecigo wilka. Myńszy niż te dwa a choby ich ôdganioł. Wilki cofły sie ôd ksiyńcia pomału. Tyn ôstrożnie dźwignōł sie na łokciach i siŏd przed zbliżającom sie bestiom. Tyn myńszy wilk był wyjōntkowy. Mioł taki świycōnce niebieski ôczy. Zbliżōł sie i ôbwonchoł człowieka. Ksionże usłyszoł w gowie jakiś głos. Był fest zlynkniony. Głos mu padoł: - Niy ôbawiej sie. Niy chcymy cie zeżrać. Ksionże był we szoku. Tela pytań mioł a niy był w stanie nic z siebie wydusić.

- Idź teroz do wioski - zaś ôdezwoł sie głos - przijdź zaś jutro bez dziyń. Yno nikomu niy godej żeś nas widzioł.

Wilki pitły w głōmb lasu, a młody ksionże niy umioł dość do sia. Przesiedzioł tak w trowie jeszcze z pół godziny i poszoł do wsi. Tyj nocy już niy zasnōł. Cały czos myśloł ô wilkach.

Ledwa rano usłyszoł kokota, zerwoł sie z wyra i polecioł nad rzyka. Siŏd w tym samym placu co wczora i czekoł. Niy minyło wiela jak na drugij stronie rzyki ujrzoł piykno cudzŏ. Ta samo, po kerŏ sam przijechoł. Zerwoł się z trowy i wartko polecioł do nij. Przelecioł przez mostek i stanōł przed najgyfniejszom dziołchom jako świat widzioł. Duge szkuty ôpadały jej na ramiōna. Ôczy blyszczōnce i przenikliwe zaglōndały w głōmb jego duszy. Ôblyczōnõ miała zwiywno kecka, dugõ aże do kostek.

- Jak sie nazywosz - zaczōn ksionże.

- Jo je Ana - ôdpedziała jedbŏwnym głosym.

- Jo żech je ksionże Achim i chca…

- Wiym coś za jedyn i po coś sam przijechoł, ale bydziesz musioł wrōcić z niczym. Coś ty se myśloł?

- Niy godej takich rzeczy, ô Pani.

- Jo ni ma żodno Pani yno zwykło dziołcha ze wsi. Tyś je gupio ciula. Dyć ôstrzegali cie ludzie we wiosce.

- Jo ci tak pszaja. Chca cie wrzońść na zomek. Hned bydã królym.

- Ni moga z tobōm jechać. Niy terŏz jak żeś poznoł moji przeklyństwo.

- Tyś była tym wilkiym we nocy? – spytoł Achim – Tyś mie uretowała. Należa do cia.

- W rzici to mom – snerwowała sie Ana – Na zomku niy bydã mogła sie ôpanować. Pożera wszyskich, a w kōńcu i ciebie.

- Niy. Musi być jakiś knif co by cie ôdczarować. Jak to się stało żeś je wilkiym? Czy te inksze wilki to tyż sōm ludzie?

- Wiela lot tymu przez moja familijnŏ wieś przejyżdżoł królewski ôrszak. Moja matka wpadła w ôko królowi, kery chcioł jōm posiednyć. Mój fater to był fest bogaty szlachcic. Niy pozwolił na to i jōm ôbrōniōł. Tym samym sprowadziōł na familijõ gniyw króla. Tyn kozoł swojimu magowi ciepnońć najgorszo klōntwa jako umi. Ôd tego mōmyntu moja matka i fater, zawsze jak miesiōnczek je w połni, zmiyniajōm sie we wilki i gōniōm. Z upływym lot nauczyli sie w miara nad tym panować. Jo się urodziła pŏrã lŏt niyskorzij i tyż mie ta klōntwa dosiyngła.

- Wiela lot tymu to było? Kery to był król? - Achim mioł złe przeczuci.

- Przeca wiysz kery. Stanik. Beztórz ni moga z tobōm jechać.

- Jego mag Kazik już dŏwno niy żyje. Czy idzie to jakoś ôdkryncić?

- Mag pedzioł mojimu fatrowi coś takigo: "Niy dŏłeś posiednyć tyj baby królowi, bestoż klōntwa jako żech na was ciepnoł zmusi was do życio choby ôdrzutki. Polować na was ludzie bydom aż was dopadnom. Klōntwa może być zerwano, yno niy powiem wom jak".

- Zaryzykuja. Pojedziesz zy mnom do króla. Coś wymyślymy.

Zarozki tyż sie popakowali i koło połednia ôpuścili wioskã. Achim cołkõ drōgã kombinowoł nad klōntwom. Ana zaś myślała jak zabić króla za to co zrobiōł jej familiji. Kedy dojechali na plac było już ćma. Achim zajrzoł do izby fatra, ale tyn już społ. Królewski dŏchtōr uspokojōł go, że fater czuje sie lepij. Ôd dwōch dni nawet zaczōn stować z wyra. Spokojny ksionże poszoł se legnyć do swojij izby.

Po ôstatnich wydarzyniach niy umioł zasnōńć. Myśloł ô tyj cołkij sytuacyji tak fest, że poszoł zerknyć do izby Any. Jako że ôna tyż niy poradziła zasnōńć to se ô bele czym gŏdali. Nawet sie niy kapli jak zaczli sie kulać po sagu we wyrze. Tak im było dobrze, że tyj nocy sztyry razy to zrobiyli. Aż w kōńcu padli wykończyni.

Rano ôbudził ich alarm. Trymbacz ôbznŏjmił śmierć króla. Serwali sie na rōwne nogi. Achim zarozki polecioł do królewskij izby. Przyklynknoł przy wyrze, wzion rynkã fatra i ślimtoł. Za nim pomału prziszła sie Ana. Dała rynkã na ramiyniu ksiyncia. Ana niy ślimtała po śmierci szwigerfatra. Jeszcze przed jego pogrzebym ôdbōł sie ślub ksiyncia Achima i ksiynżniczki Any. Ôd samego poczontku to było goronce małżyństwo. Wszyski izby sōmsiadujōnce z szlafsztubōm nowego króla trza było zrobiyć puste, bo głośne dźwiynki było w nich słychać. Wartko tyż trza było kupić nowe wyro bo stare niy wytrzimało takigo naporu i mocy modyj pŏry. Tak beztrosko płynyły modym dni, że dopiyro przi nastympnej pełni kapli sie że klōntwa znikła i Ana już sie niy zmiynio we wilka. Dalij już se żyli długo i szczyńśliwie, a hned tyż jejich familijŏ sie powiynkszyła ô małe bajtle. 

Poleć artykuł znajomym
Pobierz artykuł
Dodaj artykuł z PP do swojego czytnika RSS
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • E-mail znajomego:
  • E-mail polecającego:
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • Znajomy został poinformowany
Matwiej · dnia 07.04.2021 08:09 · Czytań: 450 · Średnia ocena: 0 · Komentarzy: 6
Komentarze
Marek Adam Grabowski dnia 07.04.2021 16:25
Niestety nie umiem czytać po śląsku. Odpadam.

Pozdrawiam
Matwiej dnia 07.04.2021 22:18
Szkoda, ale wiedziałem że bajka będzie raczej skierowana do mniejszego grona czytelników. Zastanawiam się czy nie zamieścić wersji z tłumaczeniem na język polski.

Pozdrawiam
wiosna dnia 08.04.2021 11:31
Tłumaczenie? W żadnym wypadku. Cały urok tej bajki tkwi właśnie w tym, że jest napisana gwarą. Też nie znam śląskiej gwary, ale trochę się oczytałam poznańskiej na innym portalu. W każdym razie bajkę zrozumiałam, znaczenia niektórych słów czy zwrotów się domyślając, np:
Cytat:
- Jo ci tak psza­ja

Tylko czy nie powinno być przaja?

Pozdrawiam:)
Matwiej dnia 08.04.2021 19:58
Uważam, że każdy tekst w jakiejkolwiek gwarze powinien w niej pozostać. Przetłumaczone teksty zbyt wiele tracą. Jednak w ostateczności, jeśli miałoby to pomóc w zrozumieniu treści, to można się nad takim tłumaczeniem zastanowić.

Jeśli chodzi o słowo pszaja czy przaja, to obie wersje są poprawne.

Pozdrawiam
wiosna dnia 08.04.2021 20:30
Matwiej napisał:
Jeśli chodzi o słowo pszaja czy przaja, to obie wersje są poprawne.

Pewnie jest tak jak piszesz. W Internecie znalazłam tylko słowo przaja przez rz*
Na przykład tutaj:
https://www.nowiny.pl/kultura/160935-jo-ci-przaja-co-oznacza-najpiekniejsze-slaskie-slowo.html

Dlatego zapytałam. Dzięki za wyjaśnienie.
Matwiej dnia 10.04.2021 09:31
Proszę bardzo.
Niektóre słówka różnią się w zależności od regionu.

Pozdrawiam
Polecane
Ostatnie komentarze
Pokazuj tylko komentarze:
Do tekstów | Do zdjęć
Kazjuno
27/03/2024 22:12
Serdeczne dzięki, Pliszko! Czasem pisząc, nie musiałem… »
pliszka
27/03/2024 20:55
Kaz, w niektórych Twoich tekstach widziałam więcej turpizmu… »
Noescritura
25/03/2024 21:21
@valeria, dziękuję, miły komentarz :) »
Zdzislaw
24/03/2024 21:51
Drystian Szpil - to i mnie fajnie... ups! (zbyt… »
Drystian Szpil
24/03/2024 21:40
Cudny kawałek poezji, ciekawie mieszasz elokwentną formę… »
Zdzislaw
24/03/2024 21:18
@Optymilian - tak. »
Optymilian
24/03/2024 21:15
@Zdzisławie, dopytam dla pewności, czy ten fragment jest… »
Zdzislaw
24/03/2024 21:00
Optymilian - nie musisz wierzyć, ale to są moje wspomnienia… »
Optymilian
24/03/2024 13:46
Wiem, że nie powinienem się odnosić do komentarzy, tylko do… »
Kazjuno
24/03/2024 12:38
Tu masz Zdzisław świętą rację. Szczególnie zgadzam się z… »
Zdzislaw
24/03/2024 11:03
Kazjuno, Darcon - jak widać, każdy z nas ma swoje… »
Kazjuno
24/03/2024 08:46
Tylko raz miałem do czynienia z duchem. Opisałem tę przygodę… »
Zbigniew Szczypek
23/03/2024 20:57
Roninie Świetne opowiadanie, chociaż nie od początku. Bo… »
Marek Adam Grabowski
23/03/2024 17:48
Opowiadanie bardzo ciekawe i dobrze napisane.… »
Darcon
23/03/2024 17:10
To dobry wynik, Zdzisławie, gratuluję. :) Wiele… »
ShoutBox
  • Kazjuno
  • 28/03/2024 08:33
  • Mike 17, zobacz, po twoim wpisie pojawił się tekst! Dysponujesz magiczną mocą. Grtuluję.
  • mike17
  • 26/03/2024 22:20
  • Kaziu, ja kiedyś czekałem 2 tygodnie, ale się udało. Zachowaj zimną krew, bo na pewno Ci się uda. A jak się poczeka na coś dłużej, to bardziej cieszy, czyż nie?
  • Kazjuno
  • 26/03/2024 12:12
  • Czemu długo czekam na publikację ostatniego tekstu, Już minęło 8 dni. Wszak w poczekalni mało nowych utworów(?) Redakcjo! Czyżby ogarnął Was letarg?
  • Redakcja
  • 26/03/2024 11:04
  • Nazwa zdjęcia powinna odpowiadać temu, co jest na zdjęciu ;) A kategorie, do których zalecamy zgłosić, to --> [link]
  • Slavek
  • 22/03/2024 19:46
  • Cześć. Chciałbym dodać zdjęcie tylko nie wiem co wpisać w "Nazwa"(nick czy nazwę fotografii?) i "Album" tu mam wątpliwości bo wyskakują mi nazwy albumów, które mam wrażenie, że mają swoich właścicieli
  • TakaJedna
  • 13/03/2024 23:41
  • To ja dziękuję Darconowi też za dobre słowo
  • Darcon
  • 12/03/2024 19:15
  • Dzisiaj wpadło w prozie kilka nowych tytułów. Wszystkie na górną półkę. Można mieć różne gusta i lubić inne gatunki, ale nie sposób nie docenić ich dobrego poziomu literackiego. Zachęcam do lektury.
  • Zbigniew Szczypek
  • 06/03/2024 00:06
  • OK! Ważne, że zaczęłaś i tej "krwi" nie zmyjesz już z rąk, nie da Ci spać - ja to wiem, jak Lady M.
Ostatnio widziani
Gości online:0
Najnowszy:Usunięty