Trójrasowy schemat antropocentryczny... czyli Era Ludzi - Lorelay
Publicystyka » Felietony » Trójrasowy schemat antropocentryczny... czyli Era Ludzi
A A A
Czytając tytuł zapewne zadajecie sobie takie zasadnicze, sztampowe pytanie: "Co autor, u ciężkiego licha, miał na myśli?". Otóż, autor już łaskawie tłumaczy.

Weźmy przykładowy świat fantasy. Koniecznie taki, w którym występują typowe, najpopularniejsze "nieludzkie" rasy. A teraz przyjrzyjmy się właśnie tym gatunkom istot i ich wzajemnym relacjom. Zauważamy tu pewien schemat, prawda? Mianowicie rasy te dzielą się na:

- rasę "wyższą" - o większych mocach/sile/inteligencji/godności/bardziej zaawansowanej magii/ technologii,

- rasy "pomniejsze" czy też "poboczne" - nie odgrywające kluczowej roli dla historii świata, istniejące gdzieś na uboczu, pojawiające się w razie potrzeby. Na co dzień żyją one własnym życiem, na swoich ziemiach, nie bardzo interesują się resztą świata, względnie koegzystują z rasami głównymi,

- ludzie - czyli rasa dominująca bądź "przyszłość" przedstawionego świata.

Pójdźmy krok dalej. Czy rzuca się nam w oczy jeszcze coś ciekawego? Owszem. Pierwsza rasa, czyli ta, którą umownie nazwałam "wyższą" i gatunek ludzki, czyli tożsamy z naszym swojskim homo sapiens łączy charakterystyczna zależność. Mianowicie, ci pierwsi (nie ważne czy są to elfy, smoki, anioły czy inne jeszcze tałatajstwo) są "przedwiecznymi i starożytnymi". Ludzie zaś stanowią nagminnie ich młodszych braci i następców. Większość czasów "teraźniejszych" w realiach takich światów skupia się na momencie w historii, kiedy to następuje upadek "wyższej" rasy, a jej miejsce niezmiennie zajmuje człowiek i jego cywilizacja. Nastaje Era Ludzi lub względnie trwa już od jakiegoś czasu, a dzięki niedobitkom starożytnych dowiadujemy się, jak świat jeszcze niedawno wyglądał. Wszystko zaczyna się na jeden z dwóch możliwych sposobów. Do wyboru mamy:

WARIANT A: rasa wyższa dobrowolnie oddaje ukochanym młodszym braciom panowanie nad światem. Widzi w nich tak ogromny potencjał, że święcie wierzy, iż poradzą sobie z nim o wiele lepiej. Często też sama rzeczona rasa starożytnych jest już tak zmęczona życiem, że woli oddalić się do właściwego sobie Edenu.

WARIANT B: w wyniku krwawych bitew i wielkich podbojów, ludzie im tę władze siłą wydzierają. Czynią to chyba jedynie dzięki przewadze liczebnej, a i tak jakoś ciężko mi uwierzyć, by tak łatwo byli w stanie zmiażdżyć, jak byle robala, cywilizację o wiele bardziej rozwiniętą niż ich własna.

Przepraszam najmocniej! Jest jeszcze ewentualny wariant trzeci, czyli kombinacje typu: bogowie decydują oddać świat w ręce ludzkości.

Moje pytanie zatem brzmi: Skąd to wynika? Skąd ten - nazwijmy rzeczy po imieniu - antropocentryzm?

Czy to przez autorów przemawiała chęć pokazania dominacji człowieka nad resztą świata? Czy może właśnie tego oczekuje czytelnik? Dla podbudowania, dowartościowania samego siebie, dla nakarmienia własnego ego?
Poleć artykuł znajomym
Pobierz artykuł
Dodaj artykuł z PP do swojego czytnika RSS
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • E-mail znajomego:
  • E-mail polecającego:
  • Poleć ten artykuł znajomemu
  • Znajomy został poinformowany
Lorelay · dnia 19.03.2009 18:15 · Czytań: 1377 · Średnia ocena: 3 · Komentarzy: 19
Komentarze
Usunięty dnia 19.03.2009 18:33 Ocena: Bardzo dobre
Cytat:
Skąd ten - nazwijmy rzeczy po imieniu - antropocentryzm?


nie jestem fanem fantasy, ale słowo "antropocentryzm" zdecydowanie tutaj nie pasuje. Z twojego felietonu wynika raczej, że fantastyka promuje jakiś rasizm - sugerujesz, że w fantasy istnieją rasy niewolników i rasa panów (ludzkość). Ludzkość jako, że jest silniejsza i doskonalsza ma prawo do dominacji nad światem i usunięcia na bok "tych słabszych".

Ba, jest jeszcze gorzej:

Cytat:
rasy "pomniejsze" czy też "poboczne" - nie odgrywające kluczowej roli dla historii świata, istniejące gdzieś na uboczu, pojawiające się w razie potrzeby. Na co dzień żyją one własnym życiem, na swoich ziemiach, nie bardzo interesują się resztą świata, względnie koegzystują z rasami głównymi,


z czego wynika, że twórcy fantasy opisują świat, w którym ci słabsi są całkowicie pogodzeni z własną pozycją, nie mają większych ambicji i żyją swoim gównianym życiem podziwiając rasę panów i służąc jej :lol: toż to rasizm w postaci czystej - niemiecka rasa panów mająca prawo do lebensraum i Słowianie mający być tylko niewolnikami, bo do tego tylko predestynuje ich natura... Albo inaczej: taka rzeczywistość z "Nowego, wspaniałego świata" Huxleya, gdzie jeszcze przed narodzeniem decyduje się o przyszłej roli danego osobnika w społeczeństwie...

Idźmy jeszcze dalej - w fantasy jest swego rodzaju kult siły. W większości powieści bohaterem jest silny, przystojny wojownik walczący ze złem. Weźmy takiego Aragorna z "Władcy Pierścieni", albo Conana... I zobaczmy opisy jak miał wyglądać typowy Aryjczyk i jakimi cechami miał być obdarzony :)

Brr... twój felieton sprawił, że, wbrew chyba twoim intencjom, zacząłem się doszukiwać nazistowskich podtekstów w literaturze fantasy :lol:
Usunięty dnia 19.03.2009 18:43 Ocena: Bardzo dobre
Ciekawe. ;)

Myślę, że schemat, który podałaś, jest bardzo aktualny. Tak są zbudowane książki fantastyczne, opowiadania itp. Przynajmniej większość. Każdy trzyma się tego schematu, bo wie, że dużo się traci na oryginalności. Ale też dużo można zyskać, tak na marginesie. ;)

Gdyby nie błędy, postawiłabym bdb. Na razie bez oceny. Popraw błędy, które podkreśli Ci Jack albo Al_quabin, albo Rzepusia - w każdym razie któreś z nich. :)
Anaris dnia 19.03.2009 19:06 Ocena: Dobre
Hmm... Ciekawie przedstawiona koncepcja.

Myślę jednak, że to też zależy od autora. Albo po prostu pracuje tu podświadomość.
Poza tym dla niektórych jest to ogólnie przyjęty schemat: grupa najwyższych jest oczywiście najlepsza, a grupy niższe chcą je dogonić...
Lorelay dnia 19.03.2009 19:10
13outy, nie znoszę kiedy ktoś mówi mi, bym poprawiła błędy, nie podając jakie konkretnie widzi. Jak możesz widzieć błędy, jeśli nie potrafisz powiedzieć gdzie. Tekst "wygląda ci na taki, który jest z błędami" czy jak? Albo jestem ślepa, albo nie widzę rażących błędów. Że jednak jestem ślepa albo niedouczona uznam dopiero, jak mi je ktoś wskaże. Pozwól też, że sama będę wybierała sobie autorytety. Na tyle niedouczona i niegramotna nie jestem, by się do mnie zwracać w takim tonie i nie wydaje mi się, żeby ten tekst na to wskazywał.
Nie chcesz mnie "ukrzywdzić" oceną? Wierz mi, że nie na ocenach mi zależy i wolałabym dostać "słaby" za konkretne błędy i solidny komentarz (nawet jeśli miałby objeżdżać tekst z góry do dołu) niż mentorski ton wypowiedzi nie poparty niczym.

Anub1s, no to się nieźle doszukałeś :D Aż się uśmiałam czytając twoje rasistowskie wnioski :) Bynajmniej nie o to mi chodziło. Dlatego napisałam antropocentryzm, a nie rasizm. Ja się w tym tekście zastanawiałam raczej nad tym, z czego wynika takie zjawisko, a nie nad ideologią owych ras. :D

Anaris, dlatego postawiłam znaki zapytania. Ja nie stawiam jedynej słusznej tezy, ja się tylko zastanawiam.
Anaris dnia 19.03.2009 19:40 Ocena: Dobre
Oczywiście, a ja tylko wyrażam swoje zdanie ;)
Lorelay dnia 19.03.2009 19:49
Myślałam, że wywnioskowałaś to z tekstu, dlatego sprecyzowałam co miałam na myśli :)
Usunięty dnia 19.03.2009 20:06 Ocena: Bardzo dobre
Ho, ho, ale widzę, że mnie nie zrozumiałaś, Lorelay. :)

Ja Ci żadnych autorytetów nie narzucam. Po prostu wiadome jest, że osoby, które wymieniłam, zazwyczaj wyłuszczają autorowi wszystkie błędy stylistyczne, techniczne itd. Nie miałam nic złego na myśli. Po prostu zauważyłam parę błędów, w zasadzie mniej znaczących, i pomyślałam, że wrócę później, bo - i tego też może nie wzięłaś pod uwagę - np. nie miałam czasu na wybieranie z tekstu tych potknięć i poprawiania ich. :rol:

Niemniej być może było to nietaktowne z mojej strony, toteż przepraszam. Już Ci te błędy wskazuję, choć niektórzy z pewnością zrobiliby to lepiej i bardziej fachowo ode mnie, co także miałam na myśli, wymieniając konkretne osoby. :)

Cytat:
- ludzie - czyli rasa dominująca, bądź "przyszłość" przedstawionego świata.


po "dominująca" niepotrzebny przecinek

Cytat:
Pierwsza rasa(,) czyli ta, którą umownie nazwałam "wyższą" i gatunek ludzki(,) czyli tożsamy z naszym swojskim homo sapiens, łączy charakterystyczna zależność.


zamiast "tożsamy" można by wstawić "utożsamiany"

Cytat:
poradzą sobie z nim o wiele lepiej(.) Często też sama rzeczona rasa starożytnych, jest już tak zmęczona życiem,


po "starożytnych" niepotrzebny przecinek

Cytat:
Jest jeszcze ewentualny wariant trzeci(,) czyli kombinacje


Więcej nie wykryłam błędów. :)
Szuirad dnia 19.03.2009 20:32 Ocena: Bardzo dobre
Coś na rzeczy jest.
Każdy woli być młody, piękny i bogaty, więc autorzy takie miraże nam fundują. Nawet "Planeta małp" - wpisuje się w ten schemat :)
Usunięty dnia 19.03.2009 21:05 Ocena: Bardzo dobre
Cytat:
Ja się w tym tekście zastanawiałam raczej nad tym, z czego wynika takie zjawisko, a nie nad ideologią owych ras


No ale zobacz, coś jest w tej ideologii ras, brzmi niebezpiecznie :lol:
Lorelay dnia 19.03.2009 21:06
No widzisz 13outy, ja może też za bardzo się uniosłam, ale jeśli trzy przecinki w niewłaściwych miejscach to według ciebie błędy, przez które należy się wstrzymać z oceną, to trochę dziwne mi się wydało. Myślałam, że znalazłaś naprawdę sporo błędów i to dość rażących, skoro wstrzymałaś się, a ja ich nie widziałam. Dlatego mnie zdenerwowało nie wypunktowanie ich.

Jeżeli chodzi o ten "tożsamy" to właśnie o tożsamy mi chodziło, a nie o utożsamiany. Moim zdaniem to zdanie błędu nie zawiera. Słowo tożsamy istnieje i jego użycie w tym miejscu jest zasadne.
Usunięty dnia 19.03.2009 21:08 Ocena: Bardzo dobre
Ok, w porządku, pax. ;)
Usunięty dnia 19.03.2009 21:09 Ocena: Bardzo dobre
Masz ode mnie ten bdb. Wcześniej nie dałam, bo wydało mi się, że tych błędów będzie więcej. :)
Lorelay dnia 19.03.2009 22:35
Spoko:) Tylko mi na prawdę nie chodziło o tę ocenę, bez przesady :p Chodziło o to właśnie, że piszesz mi, że tekst z błędami i do poprawki, dlatego, że ci się wydaje. A ja się przejęłam tym, że badziew z błędami wstawiłam i nawet ich nie jestem w stanie zauważyć.
Usunięty dnia 20.03.2009 21:34 Ocena: Słabe
To jest dyskusja nad wyższością Świąt Bożego Narodzenia nad Świętami wielkiej Nocy.
Problem tak wydumany, że chyba go tylko Lunar zrozumie.
Przecież te rozprawy o krasnalach i elfach to jakiś stek bzdur z Harego Plotera!
Lorelay dnia 21.03.2009 00:12
Nie dyskutujemy tutaj nad kwestią gustów i tego, co kogo interesuje. Jeśli ja nie lubię romansów, mam uznać za beznadziejną każdą książkę i każdy tekst o takiej tematyce?
Jack the Nipper dnia 22.03.2009 11:00 Ocena: Dobre
Trafne.

A odpowiedź - wynika to z pewnego lenistwa autorów ;) Jesliby bylo odwrotnie i to jakas rasa miała przejmować władzę od ludzi - trzeba by tę rasę opisać bardzo szczegółowo. A komu sie chce?
Tak to wystarczy opisac jednego z jej ostatnich przedstawicieli i zalatwione, a świat ludzki każdemu jest znany i nie trzeba sie wysilać na szczegóły.
Usunięty dnia 22.03.2009 11:52 Ocena: Słabe
Lorelay - pewnie masz rację. Ale ten tekst z powodu swojej tematyki absolutnie do mnie nie przemawia. I dlatego trudno mi się do niego ustosunkować.
Lorelay dnia 22.03.2009 14:03
Jack: może faktycznie masz rację :D

Zadysto: rozumiem :) Jeśli mnie coś absolutnie nie interesuje to i nie lubię o tym czytać, to logiczne. Także rozumiem, że nie umiesz ocenić czegoś, czego tematyka jest ci obca i nieinteresująca. Tekst był pisany raczej do osób zainteresowanych tematem fantastyki, przez osobę zainteresowaną - czyli mnie :D
ginger dnia 30.03.2009 13:51 Ocena: Przeciętne
Hmpf... Z całym szacunkiem dla Autorki, którą poważam i szanuję, a w dodatku lubię jej teksty: ten kawałek wygląda jak wpis na forum, a nie tekst literacki. Dlaczego? Bo zadajesz pytanie: czy nie sądzicie, że w literaturze fantasy mamy do czynienia z antropocentryzmem, w skrajnych przypadkach przechodzącym w rasizm? Nawołujesz do dyskusji, skłaniasz do wniosków, i chwała Ci za to, ale żeby z tego zaraz felieton robić... Wybacz, ale dla mnie za mało. Wiem, co potrafisz, i tutaj niestety wyżej niż przeciętny postawić nie mogę... :no:
Polecane
Ostatnie komentarze
Pokazuj tylko komentarze:
Do tekstów | Do zdjęć
ks-hp
18/04/2024 20:57
I taki autor miał zamysł... dziękuję i pozdrawiam... ;) »
valeria
18/04/2024 19:26
Cieszę się, że przypadł do gustu. Bardzo lubię ten wiersz,… »
mike17
18/04/2024 16:50
Masz niesamowitą wyobraźnię, Violu, Twoje teksty łykam jak… »
Kazjuno
18/04/2024 13:09
Ponownie dziękuję za Twoją wizytę. Co do użycia słowa… »
Marian
18/04/2024 08:01
"wymyślimy jakąś prostą fabułę i zaczynamy" - czy… »
Kazjuno
16/04/2024 21:56
Dzięki, Marianie za pojawienie się! No tak, subtelnością… »
Marian
16/04/2024 16:34
Wcale się nie dziwię, że Twoje towarzyszki przy stole były… »
Kazjuno
16/04/2024 11:04
Toż to proste! Najeżdżasz kursorem na chcianego autora i jak… »
Marian
16/04/2024 07:51
Marku, dziękuję za odwiedziny i komentarz. Kazjuno, także… »
Kazjuno
16/04/2024 06:50
Też podobała mi się twoja opowieść, zresztą nie pierwsza.… »
Kazjuno
16/04/2024 06:11
Ogólnie mówiąc, nie zgadzam się z komentującymi… »
d.urbanska
15/04/2024 19:06
Poruszający tekst, świetnie napisany. Skrzący się perełkami… »
Marek Adam Grabowski
15/04/2024 16:24
Kopiuje mój cytat z opowi: "Pod płaszczykiem… »
Kazjuno
14/04/2024 23:51
Tekst się czyta z zainteresowaniem. Jest mocny i… »
Kazjuno
14/04/2024 14:46
Czuję się, Gabrielu, zaszczycony Twoją wizytą. Poprawiłeś… »
ShoutBox
  • Zbigniew Szczypek
  • 01/04/2024 10:37
  • Z okazji Św. Wielkiej Nocy - Dużo zdrówka, wszelkiej pomyślności dla wszystkich na PP, a dzisiaj mokrego poniedziałku - jak najbardziej, także na zdrowie ;-}
  • Darcon
  • 30/03/2024 22:22
  • Życzę spokojnych i zdrowych Świąt Wielkiej Nocy. :) Wszystkiego co dla Was najlepsze. :)
  • mike17
  • 30/03/2024 15:48
  • Ode mnie dla Was wszystko, co najlepsze w nadchodzącą Wielkanoc - oby była spędzona w ciepłej, rodzinnej atmosferze :)
  • Yaro
  • 30/03/2024 11:12
  • Wesołych Świąt życzę wszystkim portalowiczom i szanownej redakcji.
  • Kazjuno
  • 28/03/2024 08:33
  • Mike 17, zobacz, po twoim wpisie pojawił się tekst! Dysponujesz magiczną mocą. Grtuluję.
  • mike17
  • 26/03/2024 22:20
  • Kaziu, ja kiedyś czekałem 2 tygodnie, ale się udało. Zachowaj zimną krew, bo na pewno Ci się uda. A jak się poczeka na coś dłużej, to bardziej cieszy, czyż nie?
  • Kazjuno
  • 26/03/2024 12:12
  • Czemu długo czekam na publikację ostatniego tekstu, Już minęło 8 dni. Wszak w poczekalni mało nowych utworów(?) Redakcjo! Czyżby ogarnął Was letarg?
  • Redakcja
  • 26/03/2024 11:04
  • Nazwa zdjęcia powinna odpowiadać temu, co jest na zdjęciu ;) A kategorie, do których zalecamy zgłosić, to --> [link]
Ostatnio widziani
Gości online:0
Najnowszy:Usunięty