Autor: Johnson Paul
Tytuł oryginalny: Intellectuals
Kategoria: Literatura piękna
Gatunek: biografia/autobiografia/pamiętnik
Forma: esej (szkic literacki)/zbiór esejów (szkiców)
Wielu ludzi z ciekawością sięga po książki biograficzne znanych osób, pragnąc bliżej poznać słynne i nieraz bardzo znaczące dla historii postacie. Książki te bowiem nie tylko potrafią odmalowywać ich sylwetki, lecz także wyjaśniać różne wątpliwości zaistniałe w wyniku czasem zbyt skąpej wiedzy, a czasem nadmiaru opracowań lub sprzecznych opinii.
Oczywiście biografie nie mówią wszystkiego i nie jest to wina autorów, którzy nieraz przez dziesiątki lat zbierali materiały dotyczące wybranego przez siebie bohatera czy bohaterki. Nie mogą mówić, ponieważ, jak napisał Antoine de Saint-Exupery: Ze śmiercią człowieka umiera nieznany świat – i żadne badania nie są w stanie przywrócić go nam w całej pełni, ponieważ prawda o danym człowieku jest wypadkową zbyt wielu czynników, by mogła zostać poddana ostatecznej weryfikacji. Ale faktem jest, że często biografie odzwierciedlają stosunek emocjonalny ich autorów i niektóre rzeczy bywają filtrowane niejako przez ich uczucia.
„Intelektualiści” Paula Johnsona nie są peanem na cześć wybitnych osobistości. Jest to bowiem książka odbrązawiająca. W spokojny i rzeczowy sposób autor próbuje odpowiedzieć na pytania, które zadajemy, obcując z "wielkimi" tego świata, tak często stawianymi wszystkim za wzór. Jedno z tych pytań brzmi: Jakimi ludźmi byli naprawdę? Inne: Czy żyli zgodnie z głoszonymi przez siebie zasadami? Czy pouczając nas, mieli do tego prawo wynikające z ich doskonałości? Kim tak naprawdę byli ci intelektualiści, głoszący szczytne idee…
O tym właśnie opowiada angielski historyk i dziennikarz – Paul Johnson, w napisanej w 1988 roku książce „Intelektualiści” I, według mnie, czyni to w sposób bardzo wiarygodny. Jako pisarz mający na swoim koncie takie pozycje jak „Historia świata od roku 1917”, „Historia chrześcijaństwa” i „Historia Żydów”, Johnson niewątpliwie posiada wszelkie uprawnienia, by dokonywać rzeczowej analizy.
W podziękowaniach zamieszczonych na początku swego dzieła napisał:
Książka ta zajmuje się badaniem moralnych i zawodowych roszczeń niektórych czołowych intelektualistów do udzielania rad ludzkości, jak ma kierować swoimi sprawami. Starałem się opierać na faktach i pisać bez emocji, a jeżeli to było możliwe, korzystałem z dzieł, listów, dzienników, wspomnień i wypowiedzi tych, których postacie omawiam.
Rzeczywiście umieszczona na końcu bibliografia jest imponująca.
Ale przechodząc do sedna sprawy i odpowiadając tym samym na wiszące w powietrzu pytanie: Jakich więc ludzi autor przedstawia? – pozwalam sobie, w celu zaintrygowania przyszłych czytelników, na zacytowanie, zamiast nazwisk, wiele mówiących tytułów poszczególnych rozdziałów:
Aby nie rozbudowywać nadmiernie recenzji, podaję zaledwie kilka ciekawostek z obszernego materiału faktograficznego książki.
Jan Jakub Rousseau. Tego człowieka nie trzeba chyba nikomu przedstawiać. Ale kto dzisiaj wie o tym, że był to jeden z największych malkontentów w dziejach literatury? Prawdę mówiąc, skoro miał przez całe życie kłopoty z układem moczowym i wrodzoną deformacją członka, można by go w pewien sposób usprawiedliwić. Przekazy jednak głoszą, że cieszył się dobrą kondycją i tylko zwyczajnie użalał się nad sobą w celu wywołania współczucia.
Pisał: Co mogłyby mieć wspólnego wasze nieszczęścia z moimi? Moja sytuacja jest jedyna, o takiej nikt nie słyszał od początków świata...
Próżność była wadą, którą miał w stopniu bliskim obłędu – skomentował jeden z jego adwersarzy.
Okazuje się, że pod pewnymi względami bardzo podobny do Rousseau był Karol Marks. Niesłychanie niechlujny, rzadko się myjący, całe życie cierpiał na czyraki, co jeszcze wzmagało jego burzliwy charakter i kłótliwość. Ten proletariacki "wódz" nigdy nie przestąpił progu jakiegokolwiek zakładu przemysłowego, a jedynym przedstawicielem klasy robotniczej, z jakim miał w zasadzie do czynienia, była jego pomoc domowa i kochanka, której w dodatku przez szereg lat nie płacił ani grosza. Cóż, twórca "Kapitału" nie lubił pracować zarobkowo, pieniądze zresztą nie trzymały się go i w związku z tym miał wieczne problemy finansowe. Nie posiadał natomiast żadnych skrupułów, wyłudzając je od innych. Gdyby nie dobroczyńca Engels, który ofiarnie utrzymywał rodzinę Marksa do końca życia i pracowicie sklecał z jego niechlujnych i niespójnych notatek następne tomy "Kapitału", być może inaczej potoczyłaby się historia. Ciekawe, że nawet swojego nieślubnego syna udało się Marksowi mu przypisać.
Ale wracając do tematu...
Dodatkowo, jak zresztą można się domyślić, występuje tu cały korowód postaci związanych z jej bohaterami. Książka bowiem bardzo obszernie traktuje temat pod względem odpowiedzi na powyższe pytania, uwzględniając także tło społeczne i historyczne czasów, w jakich żyli.
Być może niektóre nasze ideały legną w gruzach po jej przeczytaniu, być może nawet poczujemy pewien smutek, jak gdyby coś nam odebrano z tej przeszłości, w którą wierzyliśmy, lecz powiedzmy szczerze – mamy prawo znać fakty, mamy prawo także do precyzowania własnych opinii i tego nam Paul Johnson nie odmawia. Nie usiłuje zresztą dokonywać jednoznacznych podsumowań, a jedynie przedstawia nam wyniki swojej obiektywnej i rzetelnej pracy. I czyni to w bardzo dobrym stylu.
Kończąc, pozwalam sobie na zacytowanie opinii znanego angielskiego pisarza, poety i krytyka literackiego – Kingsleya Amisa:
Książka wartościowa i zajmująca. To czarny dzień intelektualnych awanturników
Wyjaśnienie:
Dorobek pisarski Paula Johnsona zostaje zamieszczony w odpowiedzi na uwagę Andre: - O tych Twoich nikt nie słyszał, więc na siłę nie broń portfolio Johnsona, bo ono jest po prostu kiepskie. Co niniejszym pozostawiam bez komentarza.
* Elizabeth I: a Study in Power and Intellect (1974)
* Pope John XXIII (1975)
* Historia chrześcijaństwa (A History of Christianity, 1976), wyd. pol.1993
* Cywilizacje Ziemi Świętej (Civilizations of the Holy Land, 1976
* Civilizations of Ancient Egipt (1978)
* Odzyskanie wolności (The Recovery of Freedom, 1980)
* Pope John Paul II and the Catholic Restoration (1982)
* Gold Fields A Centenary Portrait (1987)
* Historia świata od roku 1917 do lat dziewięćdziesiątych, wyd. I 1983 wyd. I pol. 1989, wyd. II 1991 wyd. II pol. 1992
* Historia Żydów (A History of the Jews, 1987), wyd. pol. 1993;
* Historia Anglików (A History of the English People);
* Intelektualiści (Intellectuals, 1988), wyd. pol. 1994
* The Birth of the Modern: World Society 1815-1830 (1991)
* W poszukiwaniu Boga (A Quest for God, 1996), wyd. pol. 1997
* A History of the American People (1997)
* The Papacy (1997)
* Narodziny nowoczesności
* Krótka historia Renesansu (The Renaissance, 2002), wyd. pol. 2004;
* Twórcy (Creators, 2006), wyd. pol. 2008
* Heroes (2007)
Ważne: Regulamin | Polityka Prywatności | FAQ
Polecane: | montaż anten Warszawa | montaż anten Warszawa Białołęka | montaż anten Sulejówek | montaż anten Marki | montaż anten Wołomin | montaż anten Warszawa Wawer | montaż anten Radzymin | Hodowla kotów Ragdoll | ragdoll kocięta | ragdoll hodowla kontakt