„Moja mama i mój tata zostali zamordowani w Treblince za to, że byli Żydami. Ich śmierć zobowiązuje mnie pozostać Żydówką na całe życie.” To poruszające wyznanie małej Fani, jednej z bohaterek krótkiego opowiadania "Koniec wojny" ze zbioru "Podwójny krajobraz" Irit Amiel. Kolejna publikacja dotycząca Holocaustu pokazuje nam niewyczerpalność tego tematu oraz kolejny jego aspekt: próbę odnalezienia siebie, swojej tożsamości oraz zapełnienia pustki po Shoah.


W Polsce temat Holocaustu zawsze był poruszany z wielkimi emocjami. Do tej pory wielu Polaków, którzy przeżyli nazistowską okupację pamięta okrutne zbrodnie hitlerowców na polskiej ludności żydowskiego pochodzenia. Nic dziwnego, że o Zagładzie napisano wiele książek, opublikowano krocie wspomnień, dzienników, nakręcono wiele wstrząsających dokumentów oraz filmów. Wydawałoby się, że po takim ogromie pozycji jak "Medaliony", "Zdążyć przed Panem Bogiem", "Dzienniki Anny Frank", "Rozmowy z katem", "Pożegnanie z Marią", "Oświęcim w oczach SS", "Nasza Klasa", "Wojna Klary", "Niemcy" czy chociażby "Podróż Niny", "Siwe kamienie", czy "Proszę bardzo" już nic nowego o Shoah nie można dopowiedzieć. Nic bardziej błędnego. W grudniu 2008 roku ukazał się nowy utwór literacki autorki Wzdychać głęboko Irit Amiel - "Podwójny krajobraz".

Zbiór opowiadań jakim jest "Podwójny krajobraz" to bardzo ważne, bo nieprzeciętne spojrzenie na Zagładę. Irit Amiel, a właściwie Irena Librowicz dobrze zna świat jaki opisała. Będąc Żydówką polskiego pochodzenia trafiła do częstochowskiego getta, z którego wydostała się dzięki pomocy Polaków. Jej rodzice nie przeżyli wojny, obydwoje zginęli
w Treblince. Po wojnie Irit udało się wyjechać do Palestyny, gdzie tłumaczyła polską literaturę na język hebrajski oraz wydawała własną poezję i prozę. W Podwójnym krajobrazie można doszukiwać się motywów biograficznych, ale nie są to zwykłe sentymenty, ale pretekst do napisania historii innych niż wszystkie.

"Podwójny krajobraz" pokazuje inaczej opisywany wcześniej w literaturze problem Holocaustu. Dotyczący on nie tylko dramatycznej próby przeżycia wojny, ale także często zapominaną kwestię dalszego życia po Zagładzie, a mianowicie obojętny stosunek palestyńskich Żydów, nie znających horroru Holocaustu z własnego życia, do tych, którzy zostali osmaleni unikając śmierci w nazistowskich piecach gazowych. Jest to opis wyborów życiowych podejmowanych przez tych, dla których ocalenie z Shoah stało się nie tylko nowym dramatem, ale również próbą ratowania godności w nowej rzeczywistości. Przykładem może być mała Fania, nazwana przez swoich jedynych krewnych sierotą po Hitlerze, której duma nie pozwoliła przyjąć pomocy wuja w zdobyciu wykształcenia. Wolała pracować w kibucu, na roli, niż być w śród swoich traktowana jako osoba drugiej kategorii...
Osmaleni próbują prowadzić nowe życie w Palestynie, ich drugiej ojczyźnie, zapełnić pustkę po stracie rodziny, odnaleźć swoje korzenie, rozliczyć się z przeszłością, ale nigdy nie chcą zapomnieć tego, co przeżyli. Jakby zostali naznaczeni i czują, że ich obowiązkiem jest pamięć o tamtych dniach. Podwójny krajobraz dotyczy nie tylko problematyki wojny
i Holocaustu. To także problemy dotyczące rozterek tożsamościowych Polaków
żydowskiego pochodzenia, poszukiwania swojej ojczyzny, która byłaby ich domem,
domem, w którym nie czuliby się obco.
Napisana pięknym językiem, w którym poezja miesza się z prozą, wzruszająca książeczka jest warta uwagi. Można przeczytać w niej świetnie skonstruowane opowiadania w każdej możliwej narracji. Autorka nie moralizuje, nie komentuje, nikogo nie osądza zostawiając czytelnika z własnymi myślami i interpretacjami. Mimo smutnych losów, jakie wiodą bohaterzy opowiadań, w każdej historii można znaleźć cień nadziei na dalsze szczęście.
Irit zostawia ważne przesłanie – karze nam pamiętać o Shoah, nikomu nie pozwala zapomnieć. Nie tylko tym, którzy przeżyli dramat Holocaustu, ale wszystkim pozostawia do spłacenia dług wobec umarłych, dług w postaci pamięci.